درد زانو یک مشکل متداول است که افراد با سنین مختلف را درگیر میکند. درد زانو ممکن است در پی آسیبهایی مانند پارگی رباط یا از بین رفتن غضروف ایجاد شود. مشکلات پزشکی – شامل آرتروز، نقرس و عفونتها – نیز ممکن است منجر به درد زانو شوند.
بسیاری از دردهای خفیف زانو، به خوبی با درمانهای ساده خانگی برطرف میشود. فیزیوتراپی و بریسهای زانو نیز میتواند به تسکین درد کمک کند. با این وجود، در برخی موارد به جراحی های ترمیمی نیاز است.
علائم زانو درد
محل و شدت درد زانو، با توجه به علت این مشکل، متفاوت است. علائم و نشانههایی که گاهی اوقات با درد زانو همراه است، شامل موارد زیر است:
- تورم و خشکی
- قرمزی و احساس گرما هنگام تماس با ناحیه دردناک
- ضعف و عدم ثبات
- صدای تق تق یا قرچ قرچ
- ناتوانی در صاف نگه داشتن زانو
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم
اگر با شرایط زیر مواجه هستید، به پزشک مراجعه کنید:
- قادر به ایستادن روی زانوی خود نیستید یا احساس میکنید که زانو ثبات ندارد یا از کار افتاده است
- تورم قابل مشاهده زانو
- نمیتوان زانو را به طور کامل صاف یا خم کرد
- در پاها یا زانو تغییر شکل مشخصی ایجاد شده است
- تب همراه با قرمزی، درد و ورم در زانو
- درد شدید زانو که همراه با آسیب باشد
میتوانید از دکتر مهسا مظاهری در مرکز طب فیزیکی و توانبخشی وقت ملاقات دریافت کنید.
عوامل
زانو درد میتواند ناشی از آسیبها، مشکلات غیرقابل کنترل، انواع آرتروز و مشکلات دیگر باشد.
آسیبها
آسیب رباط صلیبی قدامی
پارگی مینیسک
آسیب زانو ممکن است بر هر کدام از رباطها، تاندونها یا کیسههای پر از مایع (بورسا) و مفصل زانو و همچنین استخوانها، غضروف و رباطهایی که مفصل را شکل میدهند، تاثیر بگذارد. برخی از متداولترین آسیبهای زانو در زیر بیان شده است:
- آسیب ACL. آسیب ACL ، به دلیل پارگی رباط صلیبی قدامی است – که یکی از چهار رباطی است که استخوان ساق پا را به استخوان ران متصل میکند. آسیب رباط صلیبی قدامی بیشتر در افرادی رخ میدهد که بسکتبال، فوتبال یا دیگر ورزشهایی را که نیاز به تغییر جهت ناگهانی دارد، انجام میدهند.
- شکستگیها. استخوانهای زانو شامل کاسه زانو (کشکک) است که ممکن است در هنگام افتادن یا تصادفات ماشین دچار شکستگی شود. همچنین در افرادی که به دلیل پوکی استخوان، دارای استخوانهای ضعیفی هستند، گاهی اوقات این احتمال وجود دارد که به سادگی با کمی عدم تعادل در راه رفتن متحمل شکستگی استخوان شوند.
- پارگی مینیسک. مینیسک غضروفی سخت و لغزنده است که به عنوان یک جذب کننده ضربه بین استخوان ساق پا و استخوان ران عمل میکند. اگر بطور ناگهانی زانوی خود را بچرخانید در حالی که فشار وزن بدن روی آن قرار دارد، ممکن است دچار مینیسک پاره شود.
- بورسیت زانو. برخی از آسیبهای زانو ممکن است منجر به التهاب در بورسا شود که یک کیسه کوچک پر از مایع است که فشار وارد بر نواحی بیرونی مفصل زانو را جذب میکند، و در نتیجه تاندونها و رباطها به آرامی روی مفصل میلغزد.
- التهاب تاندون کشکک زانو. التهاب تاندون باعث ایجاد ناراحتی و التهاب در یک یا چندین تاندون میشود – بافت فیبروز ضخیمی است که عضلات را به استخوان متصل میکند. این التهاب میتواند زمانی رخ دهد که تاندون کشکک زانو دچار آسیب شود، که این تاندون از ناحیه کشکک زانو تا استخوان ساق پا کشیده شده است و به شما این توانایی را میدهد که با پاهای خود ضربه بزنید، بدوید و بپرید. دوندگان، اسکیبازان، دوچرخه سواران و افرادی که در ورزشها و فعالیتهای پرشی شرکت میکنند، ممکن است دچار التهاب تاندون کشکک زانو شوند.
مشکلات غیر قابل کنترل
به برخی از عوامل غیرقابل کنترل که میتواند منجر به درد زانو شود، توجه کنید:
- شکستگی یا فرسایش استخوان و غضروف: در برخی موارد، آسیب به استخوان یا غضروف میتواند باعث شکسته شدن یا جدا شدن یک قسمت از آنها شود که در فضای مفصل زانو حرکت میکند و باعث تداخل در حرکت زانو میشود.
- سندرم باند الیوتیبیال: در این مشکل، نواری محکم که از ناحیه خارجی لگن تا ناحیه بیرونی زانو کشیده شده است، به قسمت بیرونی استخوان ران کشیده میشود. افرادی که دویدن و دوچرخهسواری میکنند، بیشتر از دیگران به سندرم باند الیوتیبیال دچار میشوند.
- دررفتگی کشکک زانو: در این مشکل، استخوان مثلثی که ناحیه جلوی زانو را پوشش میدهد، از محل خود خارج میشود و معمولاً به سمت خارج زانو حرکت میکند.
- درد در ناحیه لگن یا کف پا: در صورتی که در ناحیه لگن یا کف پا درد دارید، بهتر است روش راه رفتن خود را تغییر دهید تا فشار بر مفصل دردناک کاهش یابد. اما تغییر روش راه رفتن ممکن است فشار بیشتری بر مفصل زانو وارد کند و باعث درد زانو شود.
انواع آرتروز
بیش از 100 نوع مختلف از بیماری آرتروز وجود دارد. بیشترین نوع آرتروزی که ممکن است زانو به آن دچار شود، در ادامه ذکر شدهاند:
- استئوآرتریت: استئوآرتریت که گاهی اوقات به نام آرتروز فرسایشی نامیده میشود، متداولترین نوع آتروز است. استئوآرتریت یک مشکل ساییدگی است و زمانی رخ میدهد که غضروف زانو، به دلیل استفاده بیش از حد و بالا رفتن سن، از بین میرود.
- آرتریت روماتوئید: آرتریت روماتوئید تضعیف کننده ترین نوع آرتروز، بیماری خودایمنی است که میتواند هرکدام از مفاصل بدن را درگیر کند، که شامل زانو نیز میباشد. اگرچه آرتریت روماتوئید یک بیماری مزمن است، اما شدت آن متفاوت است و حتی ممکن است بطور گذرا باشد.
- نقرس: این نوع آرتروز هنگامی رخ میدهد که کریستالهای اسید اوریک در مفصل تجمع میکنند. گرچه نقرس بطور متداول، انگشت بزرگ پا را درگیر میکند، ممکن است در زانو نیز بروز کند.
- نقرس کاذب: نقرس کاذب که اغلب با نقرس اشتباه گرفته میشود، به دلیل کریستالهای حاوی کلسیم رخ میدهد که در مایع مفصلی ایجاد میشود. متداولترین مفصلی که به نقرس کاذب دچار میشود، زانو است.
- آرتریت عفونی: گاهی اوقات مفصل زانو ممکن است دچار عفونت شود، که منجر به تورم، درد و قرمزی میشود. آرتریت عفونی اغلب همراه با تب رخ میدهد و قبل از شروع درد، هیچ مشکلی خاصی وجود ندارد. آرتریت عفونی میتواند به غضروف زانو آسیب شدیدی وارد کند. اگر دچار درد زانو همراه با علائم آرتریت عفونی هستید، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
مشکلات دیگر
سندروم درد پاتلوفمورال یک واژه کلی است که به بروز درد بین کشکک زانو و استخوان ران در زیر آن اشاره دارد. این مشکل در ورزشکاران؛ بزرگسالان بخصوص کسانی که کشکک زانوی آنها به درستی در شیار خود قرار نمیگیرد؛ و در افراد بزرگسالی که بطور معمول به مشکلات ناشی از آرتروز کشکک زانو دچار میشوند، ایجاد میشود.
عوامل خطر
در ادامه به بررسی عواملی میپردازیم که ممکن است خطر بروز مشکلات زانو را افزایش دهند:
- اضافه وزن: داشتن اضافه وزن یا چاقی میتواند حتی در فعالیتهای روزمره مانند راه رفتن یا استفاده از پلهها، فشار روی مفاصل زانو را افزایش داده و خطر ایجاد استئوآرتریت به دلیل فشار اضافی بر غضروف مفصل را بیشتر کند.
- کاهش انعطاف و قدرت عضلات: کاهش قدرت و انعطافی که میتواند خطر آسیبهای زانو را افزایش دهد. عضلات قوی به ثبات و محافظت از مفاصل کمک میکند و انعطافیت عضلات میتواند محدوده حرکتی کامل را فراهم کند.
- ورزشها یا شغلهای خاص: برخی ورزشها نسبت به دیگران فشار بیشتری بر زانو اعمال میکنند. به عنوان مثال، اسکی آلپاین با استفاده از کفشهای سفت، پرشها و چرخش روی پاشنه در ورزش بسکتبال، و ضربات مکرری که در زمان دویدن یا پرش به زانو وارد میشود، خطر آسیب به زانو را افزایش میدهد. همچنین، مشاغلی مانند کارگر ساختمانی یا کشاورزی که نیاز به فشار مکرر روی زانو دارند، این خطر را بیشتر میکند.
- آسیبهای پیشین: آسیبهای پیشین زانو میتوانند احتمال آسیب دوباره زانو را افزایش دهند.
عوارض
همه دردهای زانو جدی نیستند. اما برخی از آسیبهای زانو و مشکلات پزشکی مانند آستئوآرتریت، در صورتی که درمان نشود، میتواند منجر به افزایش درد، آسیب مفصل و عدم ثبات شود. وجود آسیب در زانو – حتی یک آسیب جزئی – باعث میشود که احتمال بروز آسیبهای مشابه زانو در آینده، بیشتر شود.
پیشگیری
گرچه همیشه این امکان وجود ندارد که از زانو درد جلوگیری شود، اما پیشنهاداتی که در ادامه ذکر میشود، به پیشگیری از آسیبها و تخریب مفصل زانو کمک میکند:
- وزن اضافی خود را کم کنید.حفظ وزن مناسب؛ یکی از بهترین کارهایی است که میتوانید برای زانوهای خود انجام دهید. هر کیلوگرم وزن اضافی، فشار مضاعفی به مفاصل وارد میکند، و خطر آسیبها و آستئوآرتریت را بیشتر میکند.
- برای انجام ورزش، بدن را متناسب نگه دارید. برای آماده کردن عضلات برای شرکت در ورزشها، زمان مناسبی را برای آمادگی جسمانی اختصاص دهید.
- به خوبی تمرین کنید. مطمئن شوید که تکنیکها و الگوی حرکتی که شما در ورزش یا فعالیتها استفاده میکنید، به بهترین شکل انجام میشود. توصیههای متخصص آن کار میتواند بسیار مفید واقع شود.
- قوی بمانید، بدن را منعطف نگه دارید. عضلات ضعیف یک عامل پیشتاز در آسیبهای زانو است. با تقویت عضلات چهار سر ران و همسترینگ، عضلاتی که در قسمت جلو و پشت زانوها وجود دارد و از زانوها حمایت میکند، مزیت زیادی دریافت خواهید کرد. آموزش تعادل و ثبات، به عضلات اطراف زانو کمک میکند که بطور کارآمدتری با یکدیگر همکاری کنند. و از آنجایی که عضلات سفت نیز منجر به آسیب میشود، انجام حرکات کششی نیز بسیار مهم است. سعی کنید که تمرینات انعطافپذیری را نیز انجام دهید.
- نسبت به تمرینات ورزشی آگاهی داشته باشید. اگر دچار آستئوآرتریت یا زانو درد مزمن یا آسیبهای مکرر هستید، ممکن است به تغییر روش ورزشهای خود نیاز داشته باشید. میتوانید شنا ، آیروبیک آبی یا دیگر ورزشهایی که برخوردهای کمتری دارد انجام دهید – حداقل به مدت چند روز در هفته اینکار را انجام دهید. گاهی اوقات محدود کردن فعالیتهای با ضربات شدید میتواند درد را به سادگی تسکین دهد.
سوالات متداول :
چطور بفهمیم که درد زانو، مشکلی جدی است؟
اگر علائم زیر را دارید، به پزشک مراجعه کنید:
- زانوها قادر نیستند وزن بدن را تحمل کنند یا احساس میکنید که زانو ثبات ندارد
- تورم قابل مشاهده در زانو وجود دارد
- قادر به صاف کردن یا خم کردن زانو بطور کامل نیستید
- وجود ناهنجاری آشکار در زانو یا پا
- بروز تب همراه با قرمزی، درد و ورم در زانو
- وجود زانو درد شدید که همراه با آسیب باشد
برای تسکین درد زانو چه کاری میتوان انجام داد؟
درمانهای ساده برای تسکین زانوی آسیب دیده شامل :
- استراحت. فعالیتهای عادی خود را کاهش دهید تا از فشار مکرر روی زانو کم شود، اینکار، به آسیب زمان میدهد تا بهبود یافته و از آسیب بیشتر جلوگیری میکند.
- یخ. یخ درد و التهاب را کاهش میدهد.
- گرما
- کمپرشن
- بالا نگه داشتن اندام
چه عواملی بدون آسیب به زانو، منجر به زانو درد میشود؟
بیماری آرتریت روماتوئید یا آستئوآرتریت ، میتوانند حتی بدون افتادن یا آسیبهای دیگر باعث بروز زانو درد شدید شود. استئوآرتریت را میتوان با درد و تورمی که با بالا رفتن سن ادامه مییابد، تشخیص داد. مفاصل فناناپذیر نیستند، و ساختار آنها با گذشت زمان بطور اجناب ناپذیری فرسایش مییابد.