روماتیسم ستون فقرات: علت و درمان بدون جراحی

اسپوندیلیت آنکیلوزان (AS) یک نوع آرتروز است که در ابتدا ستون فقرات را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما ممکن است مفاصل دیگر نیز درگیر شوند. این بیماری به عنوان روماتیسم ستون فقرات نیز شناخته می‌شود و معمولاً افراد جوان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. علائم اولیه این بیماری ممکن است شامل درد و سفتی در ناحیه کمر و باسن، به ویژه در صبح و بعد از دوره‌های بی‌تحرکی باشد. همچنین، درد گردن و خستگی نیز از علائم شایع این بیماری است. با گذشت زمان، علائم ممکن است در فواصل نامنظم، بدتر، بهبود یافته یا متوقف شوند.

درمان‌های مناسب برای روماتیسم ستون فقرات شامل داروهای ضددرد، استروئید، فیزیوتراپی و حرکات اصلاحی است. در موارد پیشرفته‌تر، جراحی نیز ممکن است لازم باشد. این مقاله اطلاعات مفیدی درباره‌ی علت، علائم و درمان روماتیسم ستون فقرات ارائه کرده است.

علل روماتیسم ستون فقرات

علت دقیق بروز روماتیسم ستون فقرات هنوز مشخص نیست، اما بر اساس تحقیقات انجام شده، این بیماری با ژن HLA-B27 مرتبط است. 9 نفر از هر 10 بیمار مبتلا به روماتیسم ستون فقرات، این ژن را دارند. با این حال، بخش بزرگی از جمعیت عمومی نیز این ژن را دارند، اما به بیماری روماتیسم ستون فقرات مبتلا نخواهند شد.

ژن HLA-B27 می‌تواند به ارث برسد و اگر یکی از اعضای نزدیک خانواده به روماتیسم ستون فقرات مبتلا باشد، احتمال رشد این ژن بیشتر است. هنگامی که بیمار با علائم روماتیسم ستون فقرات ظاهر می‌شود، ممکن است از نظر HLA-B27 آزمایش شود.

همچنین، تصور می‌شود که عوامل محیطی می‌توانند برای بروز روماتیسم ستون فقرات مؤثر باشند، اگرچه این عوامل هنوز شناسایی نشده‌اند.

علائم روماتیسم ستون فقرات

علائم روماتیسم ستون فقرات معمولاً در طی ماه‌ها یا سال‌ها به آرامی ظاهر می‌شوند. با گذشت زمان، علائم روماتیسم ستون فقرات ممکن است ظاهر شود و سپس از بین برود و وضعیت می‌تواند بهبود یابد یا بدتر شود. علائم معمولاً از ستون فقرات شروع می‌شود اما سایر مناطق بدن نیز می‌توانند تحت تأثیر قرار گیرند.

علائم اصلی روماتیسم ستون فقرات عبارتند از:

• درد و سفتی کمر. این‌ها عمده‌ترین علائم روماتیسم ستون فقرات می‌باشند. آن‌ها غالباً در شب و اوایل صبح بدتر هستند و ممکن است درد به حدی باشد که فرد مبتلا را در طول شب بیدار کند. با حرکت و ورزش معمولاً بهبودی حاصل می‌شود.
• آرتروز. آرتروز معمولاً به صورت درد و التهاب در کمر ظاهر می‌شود. مفاصل باسن، شانه‌ها و زانوها نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرند.
• آنتزیت. در آنتزیت، انتز، نوارهای همبند بافتی که استخوان را به استخوان می‌پیوندد، ملتهب می شود. آنتزیت می‌تواند در قسمت بالای استخوان ساق پا، پشت پاشنه در تاندون آشیل، زیر پاشنه پا و جایی که دنده‌ها به استخوان سینه می‌پیوندند، ایجاد شود. هنگامی که دنده‌ها تحت تأثیر قرار می‌گیرند، ممکن است درد قفسه سینه و کاهش عملکرد ریه وجود داشته باشد.
• خستگی. خستگی ممکن است بیاید و برود. فرد مبتلا به روماتیسم ستون فقرات ممکن است در صورت شعله ور شدن بیماری احساس خستگی کند و انرژی کمی داشته باشد.

سایر علائم روماتیسم ستون فقرات

اگرچه روماتیسم ستون فقرات در درجه اول نوعی بیماری ستون فقرات است، اما می‌تواند علائم را در سایر قسمت‌های بدن نیز ایجاد کند. این‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• وضعیت بد بدن
• کاهش اشتها و کاهش وزن
• تب خفیف
• کم خونی
• التهاب روده (کولیت اولسراتیو یا بیماری کرون)
• پسوریازیس
• مشکلات پا مانند تاندونیت آشیل یا پلانتار فاسیا
• یوئیت (التهاب لایه میانی چشم)

درمان روماتیسم ستون فقرات

علائم روماتیسم ستون فقرات را می‌توان با کمک درمان‌های ارائه شده توسط پزشکان کنترل کرد. درمان در ابتدا شامل ترکیبی از ورزش‌ها و دارو می‌باشد.

دارو

روش‌های مختلفی برای کنترل درد ناشی از روماتیسم ستون فقرات وجود دارد که شامل مصرف داروهای مختلف می‌شود.

درمان‌های مختلف شامل داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID) مانند ایبوپروفن است که به کاهش التهاب و تسکین درد کمک می‌کنند. اما باید توجه داشت که NSAIDها برای همه بیماران مناسب نیستند و ممکن است باعث ایجاد یا تشدید مشکلات معده شوند. در این صورت، ممکن است از داروهای دیگر مانند استامینوفن یا در موارد لزوم از مسکن‌های قویتر مانند کدئین استفاده شود.

همچنین، کورتیکواستروئیدها مانند پردنیزولون نیز می‌توانند مفید باشند. این داروها می‌توانند به صورت قرص مصرف شوند یا از طریق تزریق مستقیماً در مفصل آسیب دیده تزریق شوند. توصیه می‌شود تزریق کورتیکواستروئید به مفصل مورد نظر، تا سه بار در سال انجام شود تا خطر عوارض جانبی کاهش یابد.

در مواردی که علائم روماتیسم ستون فقرات با مسکن‌ها کنترل نمی‌شود، می‌توان از داروهای ضد عامل نکروز تومور (anti-TNF) استفاده کرد. این یک روش درمانی جدید برای روماتیسم ستون فقرات است و بیمارانی که تحت درمان ضد TNF هستند، باید تحت نظارت دقیق قرار گیرند زیرا ممکن است بر سیستم ایمنی بدن تأثیر بگذارد.

فیزیوتراپی و ورزش

بیماران مبتلا به روماتیسم ستون فقرات ممکن است برای ورزش‌های کششی ملایم به متخصص طب فیزیکی یا فیزیوتراپیست ارجاع شوند. هنگامی که درگیر تمرینات ورزشی هستید، بسیاری از اعضای بدن فعال هستند. افرادی که درگیر تمرینات منظم هستند می‌توانند انعطاف پذیری بیشتری را تجربه کنند. از دست دادن انعطاف پذیری ناشی از روماتیسم ستون فقرات می‌تواند با کمک ورزش برطرف شود.

تحرک بدن با ورزش افزایش می‌یابد و این باعث می‌شود که انجام فعالیت‌ها راحت‌تر باشد. علاوه بر این، انجام تمرینات منظم می‌تواند وضعیت بدن و خواب را بهبود بخشد و به بدن ما کمک ‌کند تا بر صدمات وارده بر اثر روماتیسم ستون فقرات غلبه کند.

سرانجام، درد و سفتی ناشی از روماتیسم ستون فقرات را می‌توان با کمک تمرینات کاهش داد. برای تجربه همه این تأثیرات حرکات اصلاحی یا ورزش‌ها، بیمار مبتلا به روماتیسم ستون فقرات باید در انجام تمریناتی که به او توصیه می‌شود ثابت قدم باشد.

ورزش‌های زیر برای روماتیسم ستون فقرات بسیار موثر می‌باشند:

اسکات

پشت به دیوار بایستید. پاها را به اندازه عرض شانه و دور از دیوار قرار دهید. به آرامی پشت خود را به پایین دیوار بلغزانید. ممکن است زمان بر باشد اما تلاش کنید تا بتوانید به جایی برسید که ران‌های شما با زمین موازی باشد – مانند اینکه روی صندلی نشسته‌اید. 5 تا 10 ثانیه در این حالت بمانید. هرچه بیشتر ورزش کنید مدت بیشتری می‌توانید این حالت را نگه دارید.

3-5 بار تکرار کنید. هفته ای 3 تا 5 بار این کار را انجام دهید.

فرو بردن چانه

به پشت بخوابید بدون اینکه سر خود را از زمین بلند کنید، چانه خود را کمی به سمت سینه خود فرو ببرید. 5 تا 10 ثانیه در این حالت بمانید. این کار را 3 تا 5 بار تکرار کنید. این کشش را دو بار در روز انجام دهید.

کشش قفسه سینه

بازوها را بالا ببرید. کف دستان خود را به دیوارها تکیه دهید. به آرامی سینه خود را به سمت گوشه فشار دهید. بازوهای شما تنش ایجاد می‌کند. کشش را در قسمت جلوی قفسه سینه احساس خواهید کرد. در امتداد پشت خود، احساس خواهید کرد که تیغه‌های شانه به سمت یکدیگر حرکت می‌کنند. 20 تا 30 ثانیه در این حالت بمانید.

حالت ایستاده

این تمرین بهتر است در مقابل آینه تمام قد انجام شود. با پاشنه در حدود 10 سانتی‌متر از دیوار بایستید. شانه‌ها و باسن باید تا حد ممکن به دیوار نزدیک باشند. صاف بایستید و موقعیت را به مدت پنج ثانیه حفظ کنید. آرام باشید و 10 بار تکرار کنید. وضعیت خود را در آینه بررسی کنید، باید صاف ایستاده باشید.

بالا انداختن شانه

شانه‌ها را به آرامی به سمت گوش‌ها جمع کرده و به سمت پایین حرکت دهید. اگر این تمرین را به درستی انجام دهید، احساس کشش در قسمت فوقانی کمر خواهید کرد. بین هر بار تکرار 5 ثانیه استراحت کنید و تا 10 بار تکرار کنید.

کشش عضلات چهار سر ران

روی شکم دراز بکشید یک بند، کمربند یا پارچه را در بالای یک پا حلقه کنید. بند را به آرامی تا روی شانه خود بکشید تا جایی که از طریق عضله احساس کشیدگی کنید. 10 تا 20 ثانیه در این حالت بمانید و سپس به حالت اول برگردید. در طرف دیگر تکرار کنید.

نفس عمیق

بسیاری از افراد مبتلا به روماتیسم ستون فقرات در نهایت متوجه می‌شوند که هنگام تنفس در باز شدن کامل دنده‌ها و قفسه سینه خود مشکل دارند. اما تمرینات تنفس عمیق می‌تواند به جلوگیری از این مشکل کمک کند. چند بار در روز، 3 تا 4 نفس عمیق بکشید. هنگام استنشاق، بر کشیدن هوا به عمق سینه خود تمرکز کنید. سپس، به آرامی نفس خود را بیرون دهید.

پیاده‌روی

با پیاده‌روی کوتاه در طول روز یا تعطیلات شروع کنید. حتی پیاده‌روی به مدت 5 تا 10 دقیقه در روز نیز روند بهبودی را شروع می‌کند. بعد از آن شما باید روزانه سی دقیقه پیاده‌روی را هدف داشته باشید، اما مهم این است که آرام آرام شروع کنید و به تدریج مفاصل دردناک خود را به حرکات معرفی کنید. پیاده‌روی یک ورزش مفید با فشار کم است و برای آرتروز و سلامت کلی قلب و عروق بسیار مفید است. حتماً فقط با سرعتی که راحت است قدم بزنید تا شرایط شما را بدتر نکند.

شنا

شنا و ایروبیک در آب برای درد مفاصل و التهاب ناشی از روماتیسم ستون فقرات عالی است. از آنجا که آب وزن شما را نگه می‌دارد، تقریباً بدون دردسر می‌توانید حرکت کنید. پشتیبانی از آب به شما امکان می‌دهد بدن خود را بدون فشار تحریک کنید زیرا هیچ فشاری به مفاصل دردناک وارد نمی‌شود. ثابت شده است که شنا و ورزش در آب برای درمان انواع بیماری‌ها موثر هستند و برای کسانی که هر نوع آرتروز را دارند معجزه می‌کند.

جراحی

در اکثر موارد، افراد مبتلا به روماتیسم ستون فقرات نیازی به مداخله جراحی ندارند. با این حال، در مواردی که مفاصل مانند لگن یا زانو آسیب زیادی دیده‌اند، ممکن است جایگزینی مفصل برای بهبود تحرک در نظر گرفته شود. در موارد شدید روماتیسم ستون فقرات که ستون فقرات به شدت تغییر شکل یافته است، می توان برای اصلاح و تنظیم مجدد ستون فقرات جراحی انجام داد.

عوارض

از آنجا که روماتیسم ستون فقرات یک وضعیت پیچیده است، بیماران ممکن است دچار عوارض دیگری نیز شوند. این عوارض می‌تواند در روماتیسم ستون فقرات نادر باشد، اما ممکن است موارد زیر را شامل شود:

• بیماری قلب و عروقی
• سندرم دم اسبی یا “‏cauda equina‏” (‏CES‏) (آسیب به اعصاب در پایه ستون فقرات)
• آسیب اندام به دلیل بیماری به نام آمیلوئیدوز