اگر کمردرد مزمن دارید، دستها و پاهایتان بیحس یا مورمور میشوند، و یا دچار اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) شدید باشید، پزشکتان ممکن است جراحی فیوژن ستون فقرات را توصیه کند. در این عمل، دو مهره ستون فقرات به یکدیگر جوش داده میشوند و تحقیقات ثابت کرده که این روش کمردرد را از بین برده یا دست کم کاهش میدهد. بهبودی (ریکاوری) از عمل فیوژن ستون فقرات، بسته به گستردگی جراحی، سن و وضعیت کلی سلامتتان میتوانند هفتهها یا ماهها طول بکشد. در ادامه، آنچه که نیاز است در مورد فیوژن ستون فقرات و بهبودی بعد از این جراحی بدانید را برایتان توضیح خواهیم داد.
برای کسب اطلاعات بیشتر دربارهی عمل فیوژن ستون فقرات، فیزیوتراپی پس از جراحی و یا برای رزرو نوبت در مطب دکتر مهسا مظاهری متخصص طب فیزیکی و توانبخشی با شماره تلفنهای 03132372301 تماس حاصل فرمایید.
جراحی فیوژن ستون فقرات چه عارضههایی را درمان میکند؟
چند عارضه ارتوپدی وجود دارد که جراحی فیوژن ستون فقرات قطعاً مزایای قابل توجهی برای مبتلایان به آنها به همراه دارد. این عارضهها عبارتند از اسپوندیلولیز ( لغزش مهرههای کمر)، بیماری دژنراتیو دیسک، شکستگیهای ستون فقرات و بدشکلیهای ستون فقرات مثل اسکولیوز.
- اسپوندیلولیستز نوعی ناپایداری مکانیکی ستون فقرات است. در این عارضه، مهرههای ستون فقرات به جلو میلغزند و به نخاع فشار میآورند. این عارضه میتواند علاوه بر کمردرد باعث درد در ناحیه باسن و پاها هم بشود. اسپوندیلولیستز بیشتر در بین افرادی شایع است که در ورزشهای پرآسیب مثل فوتبال، وزنهبرداری و ژیمناستیک شرکت میکردهاند. به علاوه، این عارضه معمولاً ارثی است. اسپوندیلولیستز میتواند ناشی از تخریب یک یا چند مفصل فاست یا شکستگی در «قسمت بین مفصلی»باشد (قسمت بین مفصلی یک ساختار استخوانی است که مفاصل فاست ستون فقرات را به یکدیگر متصل میکند). به این شکستگی اسپوندیلولیز یا شکستگی پارس گفته میشود.
- بیماری دژنراتیو دیسک (DDD) عارضهای است که در آن دیسکهای بین مهرههای ستون فقرات و/یا مفاصل فاست به تدریج تخریب شده و کارایی خود را از دست میدهند.
- شکستگیهای ستون فقرات میتوانند ناشی از یک آسیبدیدگی تروماتیک یا عارضههای دژنراتیو مثل پوکی استخوان یا آرتروز باشند.
- بدشکلیهای ستون فقرات شامل عارضههایی مثل اسکولیوز و کیفوز (قوزکمر) است. این بدشکلیها میتوانند مادرزادی بوده، در طول دوران بلوغ ایجاد شوند، یا ناشی از آسیبدیدگیها یا یکی سری اختلالات ژنتیکی خاص در بزرگسالان باشند. این مشکلات همچنین میتوانند به علت عارضههایی مثل بیماریهای عصبی- عضلانی یا پوکی استخوان بروز کنند.
جراحی فیوژن ستون فقرات چگونه انجام میشود؟
در جراحیهای مفاصلی، مانند جراحی مفصل ران، اغلب یک ایمپلنت دائمی به جای مفصل معیوب قرار میگیرد. اما در جراحی فیوژن ستون فقرات، بدن ترغیب میشود که ستون فقرات خود را با استخوان ترمیم کند. در این نوع جراحی، جراح یک ابزار داخل تنهای (مانند یک قفس با مواد استخوانی یا عوامل رشد) را در بدن بیمار قرار میدهد و با استفاده از آن، ستون فقرات بیمار را برای رشد استخوان جدید تحریک میکند. در برخی موارد، جراحان از یک سری پیچ استفاده میکنند تا مهرهها در طول رشد استخوان جدید ثابت بمانند.
در برخی موارد، جراحی فیوژن ستون فقرات به شکل کمتهاجمی انجام میشود که به آن فیوژن ستون فقرات آندوسکوپیک گفته میشود. در این تکنیک، جراح از یک آندوسکوپ برای دیدن درون بدن و دسترسی به ستون فقرات و تثبیت یا کاهش فشار وارده بر آن استفاده میکند. این روش، آسیب وارده به عضلات یا سایر بافتهای نرم را به حداقل رسانده و در نتیجه باعث به حداقل رسیدن دردهای بعد از عمل میشود.
قبل از جراحی فیوژن، با استفاده از یک آزمایش سیتیاسکن، تراکم استخوانی در ساختمان مهرههای شما به طور دقیق اندازهگیری میشود. بعد از این آزمایش، ممکن است به شما داروهایی داده شود که تا قبل از جراحی به مدت چند ماه مصرف کنید. این داروها قدرت و استحکام استخوانهای شما و توانایی رشد مجدد آنها را بهبود میبخشند. گاهی اوقات نیاز است که داروهای مذکور بعد از عمل هم مصرف شوند.
بهبودی و مراقبتهای بعد از فیوژن ستون فقرات
بهبودی کامل از جراحی فیوژن ستون فقرات میتواند تا شش ما طول بکشد، و در طول این مدت باید یک سری تمرینات خاص را انجام دهید تا بتوانید قدرت و دامنه حرکتیتان را دوباره به دست بیاورید. در طول این مدت نباید اجسام سنگینتر از 7 یا 9 کیلوگرم را بلند کنید. در عین حال، از شما خواسته خواهد شد تا با رکاب زدن، راه رفتن و ورزش کردن روی یک دستگاه الپتیکال، به تدریج سطح فعالیت قلبی- عروقی خود را افزایش بدهید. همچنین به شما کمک خواهد شد تا با انجام یک سری تمرینات عضلات مرکزیتان را تقویت کرده و دامنه حرکتیتان را افزایش دهید.
در این قسمت به سایر مراقبتهای بعد از فیوژن ستون فقرات اشاره شده است
کنترل درد بعد از فیوژن ستون فقرات
افراد جوانی که تحت عمل فیوژن ستون فقرات قرار میگیرند به احتمال زیاد درست بعد از جراحی ناراحتی قابل توجهی را تجربه خواهند کرد چراکه این عمل غالباً گسترده بوده و در آن ابزارهای زیادی از جمله میلهها و پیچهای فلزی در بدن قرار میگیرند. جراح میتواند با چند استراتژی به شما برای کنترل درد بعد از جراحیتان کمک کند. این استراتژیها عبارتند از:
- داروهای مسکن درون وریدی در طول مدت بستری در بیمارستان
- داروهای مسکن خوراکی که برای زمان استراحت در منزل تجویز میشوند.
- توپ یا پمپ درد، که یک ابزار موقتی است که روی سطح بیرونی بدن قرار میگیرد و داروی مسکن را به آرامی از طریق یک لوله پلاستیکی انعطافپذیر که از طریق یک برش وارد بدن میشود به محل جراحی شده انتقال میدهد.
شما میبایست تمامی داروهای خوراکی را طبق دستور پزشک مصرف کرده و هرگونه داروی مسکن مصرف نشدهای را به شکلی ایمن دور بریزید. توپ درد، همراه با وارد شدن دارو به بدنتان، به آرامی تخلیه و کوچک میشود و پزشک در مراجعه بعدیتان آن را برمیدارد.
باید توجه داشته باشید که نباید برای درد بعد از عمل فیوژن داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی بدون نسخه مصرف کنید مگر اینکه جراحتان صراحتاً چنین دستوری داده باشد. چراکه این محصولات میتوانند فرایند پیوند (گرافت) استخوان را مختل کنند.
مراقبت از جای برش عمل بعد از انجام فیوژن ستون فقرات
برای مراقبت از جای برش پس از جراحی فیوژن ستون فقرات، بهتر است دستورالعملهای کتبی جراح را رعایت کنید. این شامل موارد زیر میشود:
1. اجازه دهید هر نوع نوار چسب طبی که روی جای برش قرار داده شده، به طور طبیعی بیفتد یا پس از حدود 10 روز آن را به آرامی بردارید.
2. اجتناب از فرو بردن و خیس کردن جای برش در آب وان حمام، جکوزی یا استخر.
3. تمیز کردن برش به آرامی با آب و صابون ملایم و سپس خشک کردن آن به آرامی و بهطور مطابق با دستور جراح.
4. مراقبت از هرگونه نشانهای از عفونت مانند تب، قرمزی گسترده و گرمی در محل برش، و همچنین توجه به ترشح چرک مایل به سبز یا بوی نامطبوع از آن.
با رعایت دقیق دستورالعملهای پس از جراحی، باید بتوانید بهبود بخشیدن جای برش را بدون هیچ مشکلی تجربه کنید. در صورت داشتن هرگونه نگرانی یا سؤال، بهتر است با مطب جراح خود تماس بگیرید.
بریسگذاری بعد از جراحی فیوژن
جراحی فیوژن ستون فقرات، سطحی است که برای بسیاری از بیماران ممکن است به همراه محدودیتهایی در حرکتهای روزانه همراه باشد. این محدودیتها به استخوانها فرصت میدهند تا بهطور مناسب الیه بزنند و بهطور موثر بهبود یابند. اغلب، بیماران باید بریسهای مخصوصی را به صورت 24 ساعته استفاده کنند، حتی در زمان خواب و استحمام.
در صورتی که جراحی فیوژن ستون فقرات گردنی انجام شود، پس از عمل، یک بریس گردن انعطافناپذیر نصب میشود که گاهی اوقات به آن گردنبند طبی “میامی جی” نیز گفته میشود. در مراحل بعدی، پزشک ممکن است این بریس را با یک گردنبند طبی نرم جایگزین کند که بیماران میتوانند آن را برای استحمام یا فعالیتهای خاص بردارند.
در صورتی که جراحی فیوژن ستون فقرات پایین کمر انجام شود، بعد از عمل، بیماران یک بریس کمربند مانند دریافت میکنند که قسمت پایین کمر و شکم را محکم میگیرد. پزشک معالج نیز به بیماران مشخص میکند که برای چه مدتی باید از این بریس استفاده کنند.
همچنین، در صورتی که جراحی فیوژن ستون فقرات برای درمان اسکولیوز انجام شود، پس از عمل یک بریس انعطافناپذیر به بیماران داده میشود که تمام بالای تنه را پوشش میدهد.
بدیهی است که هرگونه سؤال یا ابهامی درباره دستورالعملهای مربوط به استفاده از بریس، باید از پزشک یا پرستاران مربوطه پرسیده شود. بریس نباید زیر هیچ شرایطی بدون اجازه پزشک خارج شود، زیرا این اقدام ممکن است منجر به عوارض جدی پس از جراحی شود.
محدودیت در فعالیتها، بعد از جراحی فیوژن ستون فقرات
در دستورالعملهای بعد از جراحی باید دقیقاً مشخص شود که چه نوع فعالیتهایی را میتوانید همچنان انجام دهید. این محدودیت در فعالیتها، بسته به محل جراحی، متفاوت خواهد بود. به طور کلی، بعد از جراحی میبایست:
- از خم شدن یا انجام حرکات پیچشی در سطح جراحی شده (کمر یا گردن) خودداری کنید.
- از بلند کردن یا حمل اجسامی که وزن آنها از محدوده تعیین شده توسط جراحتان بیشتر است خودداری کنید.
- تا زمانی که پزشکتان اجازه نداده از انجام فعالیتهای جنسی خودداری کنید.
- تا زمانی که پزشکتان اجازه نداده از استفاده از پلهها خودداری کنید.
- از انجام هرگونه فعالیت شدید (مثل بازیهای گلف یا تنیس، کارهای تعمیراتی و نظافتی خانه و غیره) خودداری کنید.
- تا سرحدی که جراحتان اجازه داده راه بروید.
- بریس خود را مطابق دستور جراحتان را بپوشید
اگر از تمامی دستورالعملهایی که جراحتان مشخص کرده پیروی کنید، میتوانید یک ریکاوری بیدرسر از فیوژن ستون فقرات را انتظار داشته باشید که کمردردتان را تسکین داده و هرگونه بیحسی یا مورمور شدنی که قبلاً داشتهاید را رفع کند. بسیاری از افراد با انجام فیوژن ستون فقرات کیفیت زندگی خود را باز یافته و بعد از ریکاوری از این عمل میتوانند سبک زندگی فعالی که قبلاً داشتهاند را دوباره از سر بگیرند.