درمان فاصله گرفتن عضلات شکمی (دیاستاز شکم) با طب فیزیکی

فاصله گرفتن عضلات شکمی یا دیاستاز شکم، یک اصطلاح پزشکی برای یک بیماری شایع است که زمانی ایجاد می‌شود که دو قسمت بیرونی‌ترین عضله شکمی از هم جدا شوند.

این عارضه معمولاً در دوران بارداری، زمانی که ماهیچه برای قرار گرفتن در حال رشد، کشیده می‌شود اتفاق می‌افتد، اما در نوزادان یا مردان و زنان مسن نیز ممکن است رخ دهد. در بخشهای زیر نحوه درمان و پیشگیری از دیاستاز شکم را با فیزیوتراپی بیاموزید.

مروری بر عارضه فاصله گرفتن عضلات شکمی

عارضه فاصله گرفتن عضلات شکمی زمانی رخ می‌دهد که خط میانی سطحی‌ترین عضله شکمی- که راست شکمی نامیده می‌شود- شروع به جدا شدن می‌کند. پهن شدن در این ناحیه از بافت همبند که به عنوان خط سفید شناخته می‌شود، می‌تواند به دلایل مختلفی داشته باشد از جمله:

• بارداری: این امر در نتیجه افزایش فشاری است که جنین در حال بزرگ شدن روی دیواره معده قرار می‌دهد. درواقع، تخمین زده می‌شود که 66 تا 100 درصد از زنان در سه ماهه سوم خود دچار دیاستاز شکم می‌شوند. افرادی که دارای چند نوزاد هستند یا کسانی که قد کوتاه‌تری دارند نیز ممکن است بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری باشند.
• چاقی شکم: کسانی که وزن بدنشان به صورت مکرر یا سریع دچار تغییرات می‌شود یا ارثیه ابتلا به این بیماری را دارند نیز ممکن است در معرض خطر باشند.
• نوزادان تازه متولد شده: این حالت معمولاً خود به خود برطرف می‌شود.

علائم

یکی از علائم رایج دیاستاز شکم، تغییر شکل یا برآمدگی قابل مشاهده در مرکز معده است. این برآمدگی می‌تواند به داخل و خارج حرکت کند و معمولاً با فعالیت‌هایی که عضلات شکم را فعال می‌کند بدتر می‌شود. اقدامات تشدید کننده رایج شامل موارد زیر است:

• عطسه
• سرفه
• غلتیدن در رختخواب
• بلند کردن

در حالی که این بیماری اغلب بدون درد است، ممکن است منجر به عوارض زیر شود:

• ناراحتی در ناحیه شکم
• درد کمر
• درد لگن در برخی موارد

همچنین می‌تواند معده را شل کرده و ماهیچه‌ها را ضعیف کند.

تشخیص عارضه

تشخیص دیاستاز شکم به نسبت ساده است. پزشک یا فیزیوتراپیست معمولاً با لمس خط میانی شکم برای بررسی هر گونه برآمدگی یا فاصله‌گیری عضلات شروع به ارزیابی می‌کنند. همچنین، ممکن است پزشک از شما بخواهد تا ماهیچه‌های شکم خود را فعال کنید تا تغییرات هنگام تلاش برای فعال کردن راست شکم را ارزیابی کند.

همچنین، سابقه پزشکی فرد نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد. در این مرحله، ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی اطلاعاتی از بارداری و زمان شروع علائم را جمع‌آوری می‌کند و در مورد فعالیت‌هایی که ممکن است بهبود یا بدتر شدن علائم منجر شود، سوال می‌پرسد.

در موارد نادرتر، ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی ممکن است برای تأیید تشخیص دیاستاز شکمی از اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) یا سونوگرافی استفاده کند.

چگونه عارضه فاصله گرفتن عضلات شکمی با فیزیوتراپی درمان می‌شود؟

در بسیاری از موارد، عارضه فاصله گرفتن عضلات شکمی پس از تولد نوزاد یا کاهش وزن قابل توجهی برطرف می‌شود. با این وجود، در بسیاری از موارد، فیزیوتراپی (PT) برای درمان این بیماری ضروری است. فیزیوتراپیست از چندین استراتژی مختلف برای درمان علائم این عارضه استفاده می‌کند که شامل موارد زیر هستند:

آموزش

در تلاش برای کاهش فشار بر عضلات شکم، باید از فعالیتهای خاصی که فشار بیشتری را بر ناحیه‌ای که جداسازی عضلات رخ داده است وارد می‌کند، اجتناب کنید. فیزیوتراپیست رایج‌ترین حرکات را برای اجتناب از اعمال فشار به شما آموزش می‌دهد و به شما کمک می‌کند استراتژی‌های جبرانی را که برای شما مفید است پیدا کنید.

استفاده از بریس

علاوه بر تمریناتی که ماهیچه‌های اصلی را هدف قرار می‌دهند، بریس‌های خاصی می‌توانند به حمایت از شکم شما کمک کرده و میزان جدایی رخ داده را کاهش دهند. فیزیوتراپیست می‌تواند به شما در یافتن لباسی که به شما این امکان را می‌دهد تا فعالیتهای روزانه خود را انجام دهید و در عین حال ناحیه‌ای که دیاستاز شکم رخ داده است را ثابت نگه می‌دارد، کمک کند.

تحریک الکتریکی عصبی عضلانی (NMES) 

تحریک الکتریکی عصبی عضلانی یک روش استفاده از جریان الکتریکی برای تحریک عضلات شکم به منظور فعال سازی آن‌ها است. این روش اغلب توسط فیزیوتراپیست‌ها به همراه تمرینات تقویتی اصلی برای درمان دیاستاز شکم استفاده می‌شود. تحقیقات نشان داده است که استفاده از تحریک الکتریکی عصبی عضلانی در همراهی با ورزش، منجر به کاهش اندازه شکم و افزایش قدرت عضلات شکم به مقایسه با درمان تنها با ورزش می‌شود.

تقویت هسته مرکزی

با کشیده شدن بیشتر و بیشتر عضلات شکمی، تأثیرشان در ایجاد ثبات مرکزی کمتر می‌شود. فیزیوتراپی می‌تواند با تقویت عضلات شکم، جداسازی را در شکم راست کاهش دهد. فیزیوتراپیست همچنین می‌تواند به شما در هدف قرار دادن عضلات کمر، لگن و دیافراگم کمک کند که می‌تواند از ناحیه آسیب دیده شکم شما پشتیبانی کند.

تمرین دیاستاز شکم شامل تمرینات زیر می‌باشد:

تمرین کرانچ شکم را امتحان کنید

این تمرین درواقع برای مادرانی که عارضه فاصله گرفتن عضلات شکمی دارند، بی‌خطر و مفید است.

پس از مقایسه تمرینات کششی و تمرینات کرانچ، محققان به این نتیجه رسیدند که روش دوم مؤثرترین است. زنانی که تمرینات ورزشی معمولی را در برنامه روزانه خود قرار دادند، بهبودهای عمده‌ای در جداسازی شکم تجربه کردند؛ این تنها تمرین برای کاهش دیاستاز شکم در بالای ناف بود.

نقطه ضعف آن این است که کرانچ‌ها، دراز و نشست‌ها و دیگر حرکات اصلی باعث ایجاد فشار بر روی لگن شده و باعث برآمدگی شکم می‌شود. به همین دلیل، انجام این تمرینات در چند ماه اول پس از زایمان توصیه نمی‌شود. قبل از انجام این تمرینات، باید عمیق‌تر روی عضلات شکم کار کنید و قدرت اصلی بدن را تقویت کنید. هنگامی که عضلات شکم شما به طور کامل بازسازی شدند، می‌توانید کرانچ انجام دهید.

اسکوات با دیوار

این تمرین ماهیچه‌های چهارگانه را هدف گرفته و به تقویت هسته اصلی کمک می‌کند. همچنین تعادل و دامنه حرکتی شما را بهبود می‌بخشد و بدن شما را برای تمرینات چالش برانگیزتر آماده می‌کند.

برای شروع، در مقابل یک دیوار بایستید و پاهایتان را به اندازه عرض شانه باز کنید. بازوها را در کنار خود نگه دارید یا آنها را به جلو دراز کنید. به آرامی به دیوار تکیه دهید و نفس عمیق بکشید. شکم و عضلات شکم خود را فشار دهید بدنتان را به سمت پایین بیاورید تا جایی که ران ها به موازات زمین یا پایین تر از آن قرار بگیرند.

انقباض را به مدت یک یا دو ثانیه نگه دارید و با هل دادن پاشنه پا به آرامی به حالت اولیه بازگردید، ست 12 تا 15 مرتبه را سه یا چهار مرتبه تکرار کنید.

تمرین پل باسن را انجام دهید 

تمرنی پل باسن، با تأکید بر عضلات سرینی، باعث قوی شدن عضلات پایین بدن می‌شود. در صورت انجام صحیح این روش، باسن را لیفت کرده و فرم میدهد، ماهیچه‌های اصلی را تقویت کرده و ثبات را بهبود می‌بخشد.

به پشت دراز بکشید و زانوها را خم کرده و بازوها را در کنار خود قرار دهید. پاها را به اندازه عرض شانه از هم باز کنید. در حالی که باسن خود را از روی زمین با یک حرکت آهسته و کنترل شده بلند می‌کنید، ماهیچه های اصلی و عضلات گلوتئال را منقبض کنید. این حالت را به مدت چند ثانیه حفظ کنید، باسن خود را پایین بیاورید و این کار را تکرار کنید.

حرکت سوپر من را امتحان کنید 

این حرکت ماهیچه‌های اصلی را در برابر جاذبه قرار می‌دهد و منجر به قوی‌تر شدن عضلات شکم می‌شود. همچنین عضلات شکم و عضلات کمر را هدف قرار می‌دهد، استقامت شما را افزایش داده و ممکن است کمردرد را تسکین دهد.

برای انجام این تمرین‌، دراز بکشید و صورتتان را روی تشک قرار دهید. بازوهای خود را کاملاً در مقابل خود دراز کنید. دست‌ها و پاهای خود را همزمان بلند کنید انگار در حال پرواز هستید. قسمت تحتانی کمر و باسن را فشار دهید.

حدود دو ثانیه در این حالت بمانید و این کار را تکرار کنید. از یک حرکت آهسته و کنترل شده برای فعال کردن کامل عضلات خود استفاده کنید.

تمرینات دیگر

سایر تمرینات دیاستاز شکم شامل اسکوات با وزنه سبک، لغزش پاشنه پا، تیلت لگن و تمرینات چرخشی ایستاده است. برخی از حرکات یوگا، مانند سگ پرنده و ژست پل، نیز می‌تواند کمک کننده باشد. هنگامی که عضلات شکم شما به طور کامل بهبود یافت، می‌توانید حرکت پلانک را نیز انجام دهید.

راههای پیشگیری از دیاستاز شکم

هرچند که تمام زنان در دوران بارداری دچار دیاستاز شکم نمی‌شوند، اما بیشتر آن‌ها این مشکل را تجربه می‌کنند. از آنجایی که این بیماری را کاملاً جلوگیری نمی‌شود، اما شروع یک برنامه تمرینی منظم در آغاز دوران بارداری می‌تواند به کاهش این مشکل و کمک به کاهش علائم بعد از زایمان کمک کند.

همچنین، برای کاهش احتمال بروز دیاستاز شکم، می‌توان اقدامات خاصی انجام داد از جمله:

– حفظ وزن سالم بدن
– اجتناب از فشارهایی که ممکن است بر دیواره شکم اعمال شود به ویژه در صورت چاقی
– تمرکز منظم بر تمریناتی که عضلات شکم، ران، لگن و کمر را قوی نگه می‌دارد.

سؤالات متداول

درمان عارضه فاصله گرفتن عضلات شکمی با فیزیوتراپی چقدر طول می‌کشد؟

اگرچه اثرات در افراد مختلف متفاوت است، اما شواهد نشان داده که استفاده از فیزیوتراپی برای درمان این عارضه معمولاً کمتر از 6 هفته باعث بهبودی می‌شود. با این حال، مطالعات دیگر گزارش دادند که سه تا شش ماه طول می‌کشد تا پیشرفت قابل توجهی رخ دهد.

برای درمان عارضه فاصله گرفتن عضلات شکمی چه لباسی باید بپوشیم؟

فیزیوتراپیست معمولاً ناحیه برهنه شکم را برای ارزیابی دیاستاز شکم مورد بررسی قرار می‌دهد. در نتیجه، هنگام مراجعه به فیزیوتراپیست، باید لباسی بپوشید که دسترسی به شکم راحت باشد. علاوه بر این، باید لباس‌های گشاد و راحت بپوشید که ورزش کردن را راحت‌تر می‌کند.

آیا هنگام مراجعه به فیزیوتراپی برای درمان دیاستاز شکم، شکم شل‌تر می‌شود؟

پس از تولد نوزاد یا کاهش وزن قابل توجه، مدت زیادی طول می‌کشد تا پوست شکم شما حالت ارتجاعی و استحکام خود را بازیابد. درواقع، در بسیاری از افراد، این ناحیه پس از کشش در دوران بارداری یا اضافه وزن، همیشه شل‌تر به نظر می‌رسد. در حالی که فیزیوتراپی می‌تواند به تقویت عضلات اصلی شکم کمک کند، اما معمولاً در برطرف کردن این عوارض جانبی کاملاً طبیعی بارداری یا چاقی مؤثر نیست.

چه کسی کاندیدای ایده آل برای روش درمان دیاستاز شکم است؟

کاندیدای مناسب برای عمل جراحی ترمیم شکاف شکم (دیاستاز شکم)، افرادی هستند که از برنامه‌های ورزشی، فیزیوتراپی و کاهش وزن به دلیل نتیجه‌گیری ناکام مبتلا به این مشکل شده‌اند. این نوع عمل جراحی برای افرادی که از قبل به دلیل عدم رعایت رژیم غذایی و ورزش، یا افرادی که کمتر از یک سال از زمان زایمان آن‌ها گذشته است، توصیه نمی‌شود.