سندرم تونل کارپال (CTS)، یا نشانگان مجرای مچ دستی، یک بیماری شایع است که باعث درد، بی‌حسی، و حس سوزن سوزن و مور مور در دست و بازو می‌شود. این مشکل هنگامی ایجاد می‌شود که فضای تونل کارپال، یعنی محل عبور باریکی که به عصب‌ها و رگ‌های خونی اجازه می‌دهد از کف دست تا مچ دست عبور کنند، تنگ شود. این عصب حس انگشت شست، انگشت اشاره، وسط و بخشی از انگشت حلقه را فراهم می‌کند.
درمان سندرم تونل کارپال می‌تواند به دو شکل متفاوت باشد و یک فیزیوتراپ می‌تواند در هر دو حوزه به شما کمک کند. این بیماری با رویکرد جراحی یا غیرجراحی کنترل می‌شود. تصمیم‌گیری در مورد انتخاب روش جراحی یا غیرجراحی اغلب به شدت علائم، طول مدت مشکل، یا ضعف عضلانی و آتروفی در دست بستگی دارد. به طور کلی، درمان با رویکرد درمانی محافظه کارانه آغاز می‌شود و می‌تواند شامل استفاده از آتل، فعالیت‌های اصلاحی و تمرینات باشد. استفاده از داروهای ضد التهاب یا تزریقات کورتیکواستروئید ممکن است به عنوان وسیله‌ای برای کاهش هرگونه التهاب که منجر به فشار بر عصب می‌شود، پیشنهاد شود. شواهد خوبی در مورد استفاده از این داروها وجود دارد، بنابراین آن‌ها اغلب به عنوان بخشی از یک رویکرد محافظه کارانه گنجانده می‌شوند.
علت ایجاد سندرم تونل کارپال چیست؟
در حال حاضر دلایل دقیق سندرم تونل کارپال به طور کامل شناخته نشده است. با این حال عوامل خطر زیر برای سندرم تونل کارپال شناخته شده است.
- فعالیت‌هایی که منجر به تکرار حرکت مچ دست، دست و انگشت می‌شود، به ویژه چسباندن همراه با حرکت مچ دست (به عنوان مثال کارگران ساختمانی)
- ضربه مستقیم یا ضربه به ناحیه
- بارداری، آرتریت روماتوئید، دیابت ملیتوس و کم کاری تیروئید
- استفاده بیش از حد از ابزارهایی که لرزش دارند
- فشرده‌سازی ریشه عصب موجود در گردن شما (سندرم له شدگی دوگانه)
این عوامل خطر می‌تواند باعث افزایش فشار و یا تنگ شدن فضای داخل تونل کارپال شود، که می‌تواند عصب مدیان را فشرده یا تحریک کند.
علائم و نشانه‌های تونل کارپال
در صورت داشتن علائم سندرم تونل کارپال حتما برای تشخیص و درمان صحیح به پزشک مراجعه کنید. موارد زیر از علائم بارز سندرم تونل کارپال می‌باشند:
- درد و یا بی‌حسی و گزگز در انگشت شست، انگشتان دوم و سوم و کف دست
- احساس تورم و گرفتگی در مچ دست و دست (اگرچه تورم واقعی کمتر شایع است)
- احساسات دیگر مانند سوزش، درد و گرفتگی عضلات
- بی‌حسی و دردی که خواب را مختل می‌کند
- تحرک محدود مچ دست و انگشتان
- ضعف و از دست دادن عضله دست
- مشکل در انجام فعالیت‌های تکراری که انگشتان دست و مچ دست را درگیر می‌کند.
چگونگی تشخیص سندرم تونل کارپال
مطالعات هدایت عصبی یا آزمایشات الکترومیوگرافی (EMG) رایج‌ترین ابزاری است که برای آزمایش سندرم تونل کارپال استفاده می‌شود. با این حال تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که این آزمایشات برای حمایت از تشخیص‌های بالینی ما مفید نیستند. تا حدودی شواهد بهتری برای سونوگرافی تشخیصی وجود دارد، با این حال این امر نیاز به تحقیقات بیشتر دارد.
مطمئن‌ترین روش برای تشخیص سندرم تونل کارپال ارزیابی بالینی کامل توسط یک متخصص بهداشت واجد شرایط در ترکیب با تصویربرداری است.
چگونه سندرم تونل کارپال را درمان کنیم؟
درمان تونل کارپال باید با آزمون و امتحان تمام روش‌های غیرجراحی آغاز شود. از آتل مچ دست می‌توان برای کاهش فشار روی عصب و تسکین علائم، به ویژه در شب، استفاده کرد.
تزریق استروئید نیز یکی از گزینه‌های غیرجراحی است که برای کاهش تورم در اطراف عصب و تسکین علائم مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین، استفاده از استروئیدهای خوراکی، تمرینات حرکتی و اولتراسوند نیز گزینه‌های دیگری برای تسکین علائم می‌باشند.
در صورتی که علائم بسیار شدید باشند یا با روش‌های غیرجراحی بهبود نیابند، جراحی ممکن است لازم باشد. در این صورت، جراحی با کاهش فشار در تونل به ایجاد فضای بیشتر برای عصب کمک می‌کند.
فیزیوتراپیست چگونه می‌تواند به کاهش علائم کمک کند؟
اگر تصمیم بر این باشد که درمان محافظه کارانه انجام شود، یک فیزیوتراپیست می‌تواند به شما کمک کند.
- اولین کاری که یک فیزیوتراپیست انجام می‌دهد ارزیابی کامل برای تعیین ناحیه گزگز، بی‌حسی یا درد در دست شما است. اگرچه سندرم تونل کارپال یکی از دلایل عمده این علائم است، اما دلایل دیگر مرتبط با مشکل عصب را نیز می‌توان در گردن، شانه یا آرنج یافت. برای تسکین طولانی مدت، علاوه بر درمان علائم، مهم است که علت مشکل را نیز مشخص کنید. یک فیزیوتراپیست برای ارزیابی اسکلتی- عضلانی و تجزیه نتایج آموزش می‌بیند تا بتواند تشخیص دهد و یک برنامه درمانی مناسب ایجاد کند.
- هنگامی که فیزیوتراپیست تعیین کرد که مشکل ایجاد فشار بر روی عصب مچ دست است، پس از آن فعالیت‌ها یا موقعیت‌هایی که باعث تشدید علائم شما می‌شوند را شناسایی می‌کند و به شما کمک می‌کند تا راه‌کارهایی برای به حداقل رساندن تأثیر این عوامل به منظور کاهش یا از بین بردن آن‌ها انجام دهید.
- روش درمانی استاندارد برای موارد خفیف تونل کارپال، شامل آتل است. مچ دست در حالت خنثی آتل می‌شود، خم یا کشیده نمی‌شود، و آتل در شب و یا در هنگام فعالیت‌هایی که علائم را تشدید می‌کنند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این آتل ها ممکن است به صورت سفارشی ساخته شوند یا می‌توان از آتل‌های از پیش ساخته شده استفاده کرد. فیزیوتراپیست می‌تواند به شما در خرید نوع مناسب آتل و چگونگی خرید آن کمک کند. فیزیوتراپیست همچنین می‌تواند به شما در تعیین زمان، تعداد دفعات و مدت زمان استفاده از آتل و حل مشکلات مربوط به استفاده از آتل نیز کمک کند.
- تشخیص اینکه چه نوع فعالیت‌هایی یا حالت‌های استراحت ممکن است باعث افزایش فشار بر روی مچ دست شود بسیار مهم است. فیزیوتراپیست می‌تواند به شما در اصلاح فعالیت‌های کاری یا اوقات فراغت کمک کند تا فشار تکراری مچ دست را به حداقل برسانید یا می‌تواند ابزارهای مختلفی را برای تغییر موقعیت مچ دست به شما توصیه کند. پیشنهاداتی در مورد استراحت منظم، چرخش در فعالیت‌های مختلف و تغییر محل کار خود برای بهبود وضعیت بدن نیز ممکن است بخشی از برنامه درمانی فیزیوتراپیست باشد.
- ممکن است مجموعه‌ای از تمرینات تحت عنوان تمرینات کشویی تاندون و عصب به شما آموزش داده شود. این تمرینات برای افزایش حرکت و تحرک عصب و تاندون‌ها از طریق تونل کارپال طراحی شده‌اند. ورزش‌هایی برای تقویت عضلات اطراف مفصل مچ دست و بازو نیز ممکن است به برنامه شما اضافه شود.
- سرانجام، فیزیوتراپیست ممکن است به عنوان بخشی از برنامه درمان اولیه، چند جلسه درمان عملی را توصیه کند. این روش درمانی ممکن است شامل تحرک دستی استخوان‌های مچ دست، تاندون‌ها و خود عصب باشد.
- بعضی از این روش‌ها ممکن است شامل روش‌های الکتریکی مانند اولتراسوند باشد. اگرچه شواهد قطعی در مورد اثربخشی کلی این روش‌های درمانی وجود ندارد، اما ممکن است آن‌ها به عنوان بخشی از برنامه درمانی استاندارد مورد استفاده قرار گیرند و می‌توانند به صورت کوتاه مدت تسکین دهنده باشند.
اگر گزینه جراحی انتخاب شود، ممکن است فیزیوتراپی نیز بخشی از برنامه درمان بعد از عمل باشد. فیزیوتراپیست گزینه‌های درمانی مختلفی را برای کمک به کاهش درد و حساسیت در اطراف زخم فراهم می‌کند، جای زخم را متحرک نگه می‌دارد تا از انقباض بیشتر در محل جلوگیری کند و تمریناتی را برای حرکت و قدرت مچ دست، دست و اعصاب یا تاندون ارائه می‌دهد. فیزیوتراپیست به شما توصیه می‌کند که همچنان به استفاده از آتل و اصلاح فعالیت در محل کار یا بازی در طول بهبودی‌تان ادامه دهید تا از بازگشت علائم جلوگیری شود.
آیا می‌توانید از سندرم تونل کارپال جلوگیری کنید؟
از آنجا که علت دقیق و واضحی برای سندرم تونل کارپال وجود ندارد، شناسایی راه‌های جلوگیری از بروز آن دشوار است. با این حال، مدیریت شرایطی که ممکن است منجر به التهاب، تورم یا آسیب عصبی شود، می‌تواند خطر ابتلا به این مشکل را کاهش دهد. اقدام به مراقبت و مراجعه به پزشک به محض مشاهده علائمی مانند بی‌حسی، احساس گزگز یا درد در بازو، مچ دست یا بازو (که بهبود نمی‌یابد) می‌تواند به پزشک شما کمک کند تا در ابتدای کار عوامل خطر را شناسایی کرده و برای کاهش تأثیرات ناشی از فشار بر عصب اقدام کند. همچنین، فیزیوتراپی پس از شکستگی یا آسیب دیدگی مچ دست می‌تواند به بهبود حرکت مفصل کمک کرده و اثرات تغییرات استخوانی یا محدودیت و فشار عصب در تونل کارپال را کاهش دهد.
