تزریق پی آر پی یا پلاسمای غنی از پلاکت به زانو به منظور درمان درد ناشی از آسیب‌دیدگی‌های زانو به کار برده می‌شود. آرتروز زانو یکی از شایـع‌ترین عارضـه‌هـای زانو اسـت که از پی آر پی زانو برای درمان آن استفاده می‌شود. این عارضه زمانی بروز می‌کند که بافت موجود در قسمت انتهای استخوان تخریب می‌شود. تزریق پی آر پی زانو همچنین برای درمان آسیب‌دیدگی‌های ورزشی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش ممکن است برای پیچ‌خوردگی، کشیدگی یا درد مزمن زانو به کار برده شود.
اگرچه به عقیده بسیاری از متخصصین تزریق پی آر پی زانو یک روش درمانی بسیار مؤثر محسوب می‌شود، برخی از افراد در ارتباط با تأثیر این روش در کاهش درد و کمک به روند بهبود تردید دارند. در این مقاله تمامی موارد مرتبط با پی آر پی زانو و نحوه عملکرد این روش درمانی شرح داده خواهند شد.
پی آر پی زانو چیست؟
در روش پی آر پی زانو، پلاسمای غنی از پلاکت که حاوی فاکتورهای رشد می‌باشد به منظور ایجاد بافت جدید و کمک به روند بهبود در زانو تزریق می‌شود. پی آر پی زانو یک روش غیر تهاجمی و ایمن محسوب می‌شود. در مواقعی که دیگر روش‌های درمانی تاثیری در بهبود نداشته باشند، معمولاً استفاده از پی آر پی توصیه می‌شود.
نحوه تزریق پی آر پی زانو
پلاسمای غنی از پلاکت که به زانو تزریق می‌شود، از خود بیمار تهیه می‌شود. در این روش، ابتدا سلول‌های خونی از پلاسما جدا می‌شوند، سپس مقدار کل پلاکت‌ها افزایش می‌یابد و در نهایت مقدار افزایش یافته پلاکت‌ها به پلاسما اضافه می‌شود. معمولاً، خون از بازوی بیمار گرفته می‌شود و سپس به منظور جداسازی گلبول‌های قرمز و سفید خون و همچنین پلاکت‌ها و پلاسما، خون گرفته شده از بیمار در سانتریفیوژ قرار داده می‌شود. سپس پلاسمای غنی از پلاکت در زانو تزریق شده و بیمار 10 تا 15 دقیقه پس از تزریق مرخص می‌شود.
قبل از انجام تزریق پی آر پی زانو، بیمار باید برای مدت کوتاهی از مصرف داروهای ضد التهابی مانند آسپیرین یا ناپروکسن خودداری کند. این اقدام به دلیل تداخل این داروها با عملکرد پلاکت و تأثیر آنها بر کارایی درمانی ضروری است.
مزایای تزریق پی آر پی در درمان آسیب‌دیدگی‌های زانو
مزیت اصلی از تزریق پی آر پی زانو، کاهش درد است. این روش همچنین دارای مزایای دیگری مانند بهبود عملکرد مفصل و ترمیم غضروف آسیب‌دیده می‌باشد.
به طور کلی، مزایای تزریق پی آر پی شامل موارد زیر می‌شود:
- کاهش درد و ورم زانو
- افزایش بازیابی عملکرد مفصل زانو
- حاوی فاکتورهای رشد و سیتوکین
- محافظت در برابر آسیب‌دیدگی و عفونت
- روش درمانی طبیعی و غیر تهاجمی
- کمک به بهبود رباط‌ها، عضلات، مفاصل و تاندون‌های آسیب‌دیده
همچنین، پلاسمای غنی از پلاکت نیز می‌تواند در تسریع روند بازسازی عصبی مؤثر باشد.
کاربرد پی آر پی زانو
بر طبق تحقیقات انجام شده، پی آر پی زانو دارای کاربردهای مختلفی می‌باشد. از پی آر پی جهت درمان آسیب‌دیدگی‌های زیر استفاده می‌شود:
- پارگی مینیسک: استفاده از روش تزریق پی آر پی به تنهایی سبب بهبود پارگی مینیسک نمی‌شود. ولی در زمان جراحی، وقتی که جراح مینیسک را با استفاده از بخیه ترمیم می‌کند، معمولاً از تزریق پی آر پی در اطراف ناحیه ترمیم استفاده می‌شود. امکان دارد که پی آر پی در افزایش احتمال بهبود مینیسک پس از بخیه زدن مؤثر باشد.
- آرتروز: آرتروز زمانی ایجاد می‌شود که غضروف استخوان‌ها تخریب شده و سبب ساییده شدن استخوان‌های مفصل به یکدیگر می‌شود. به منظور درمان معمولاً از تزریق اسید هیالورونیک و استروئید در مفصل جهت افزایش مایع اطراف استخوان‌ها استفاده می‌شود. ولی تزریق پی آر پی یک روش جایگزین و ایمن‌تر محسوب می‌شود که به کاهش درد کمک می‌کند.
- آسیب‌دیدگی رباط زانو: تزریق پی آر پی برای بهبود آسیب‌دیدگی رباط جانبی داخلی بسیار مفید می‌باشد. آسیب‌دیدگی‌های رباط جانبی داخلی در بیشتر موارد پس از 2 تا 3 ماه به خودی خود بهبود پیدا می‌کنند. ولی این نوع آسیب‌ها در برخی از مواقع مزمن می‌شوند. در این حالت التهاب و ورم بیش از حد طبیعی طول می‌کشد. تزریق پی آر پی سبب افزایش سرعت بهبودی و کاهش التهاب مزمن می‌شود.
- آسیب‌دیدگی‌های تاندون: تاندون‌ها رشته‌های ضخیم بافت هستند که استخوان‌ها را به هم متصل کرده و بهبود آنها به زمان نیاز دارد. آسیب‌دیدگی‌هایی مانند التهاب تاندون کشکک زانو سبب بروز درد طولانی‌مدت می‌شوند. پی آر پی زانو را می‌توان برای درمان این نوع آسیب‌های مزمن مورد استفاده قرار داد.
- آسیب‌های ورزشی: تزریق پی آر پی سبب افزایش سرعت بهبود آسیب‌هایی مانند پیچ‌خوردگی زانو یا کشیدگی عضلانی می‌شود.
مدت زمان بهبود پس از پی آر پی زانو چقدر طول می‌کشد؟
پس از انجام پی آر پی زانو، ممکن است درد و ورم کمی در منطقه زانو ایجاد شود. با توجه به اینکه این روش برای تسریع فرایند بهبود و رشد بافت استفاده می‌شود، تأثیر درمان به صورت تدریجی در طول چند هفته پس از تزریق مشاهده می‌شود.
عموماً پی آر پی زانو برای کاهش درد زانو و افزایش سرعت بهبودی استفاده می‌شود. اگرچه ممکن است بیمار در طول چند هفته پس از تزریق بهبودی اولیه را تجربه کند، اما تأثیر اصلی درمان شامل بازگشت به فعالیت‌های روزانه، شرکت در تمرینات فیزیوتراپی و ورزش و کمک به درمان و بهبود بافت‌های آسیب‌دیده قبل از تشدید عارضه می‌باشد. به همین دلیل، پی آر پی زانو برای عارضه‌های مزمنی مانند التهاب مفصل زانو و آرتروز زانو و همچنین به منظور کمک به تسریع فرایند بهبود آسیب‌های شدیدتری مانند شکستگی زانو یا پارگی تاندون استفاده می‌شود.
زمان بهبود پس از انجام پی آر پی زانو بسیار کوتاه است و روند درمان بدون خطر است. به همین دلیل، پزشک ممکن است به بیمار توصیه کند که چندین جلسه تزریق را با فاصله‌های زمانی 2 تا 3 هفته انجام دهد.
اقدامات مراقبتی پس از تزریق پی آر پی زانو
اقدامات مراقبتی پس از پی آر پی زانو شامل موارد زیر می‌باشند:
- پس از پی آر پی زانو به مدت 24 تا 48 ساعت بایستی از انجام فعالیت‌های سنگین خودداری شود.
- جهت کاهش فشار وارد بر مفاصل بایستی از عصا، بریس و دیگر ابزارهای کمکی استفاده شود.
- امکان دارد پزشک استفاده از برنامه فیزیوتراپی را به بیمار توصیه کند. در طول چند روز اول فیزیوتراپی تنها بایستی از تمارین و حرکات کششی ملایم استفاده شود.
- 3 تا 4 هفته پس از پی آر پی زانو و در زمان بهبود مفاصل زانو، از حرکات مربوط به افزایش دامنه حرکتی و تمارین قدرتی و دیگر انواع ورزش مانند تردمیل و دوچرخه ثابت استفاده می‌شود.
- پس از 4 هفته ادامه فعالیت‌هایی مانند تمرین با وزنه، دویدن یا پیاده‌روی سریع امکان‌پذیر می‌باشد.
- امکان دارد استفاده از یخ به تعداد چند مرتبه در روز در ناحیه زانو برای مدت 10 تا 20 دقیقه، از جانب پزشک توصیه شود.
- بیمار می‌تواند تحت نظارت پزشک از کمپرس گرم جهت رفع زانودرد شدید استفاده کند (تا زمانی که این روش سبب تشدید درد نشود).
- در صورت وجود درد پس از پی آر پی زانو، بیمار می‌تواند طبق تشخیص پزشک از استامینوفن (تایلنول) استفاده کند، ولی میزان مصرف آن بایستی تا 4000 میلی‌گرم (یا کمتر) در روز محدود شود.
- استفاده متناوب از پک سرد یا گرم به تسریع روند بهبود و کاهش درد کمک می‌کند.
