گردن درد: علت، علائم و درمان گردن درد

گردن یا ناحیه گردنی ستون فقرات، بیش از هر قسمت دیگری از بدن، امکان حرکت را فراهم می‌کند. با اینکه این هفت مهره برای استحکام و ثبات بخشیدن به ناحیه گردن طراحی شده‌اند، اما گردن درد یک عارضه پزشکی بسیار شایع است که 80% از افراد در طول زندگی به آن دچار می‌شوند. بیشتر موارد گردن درد به طور خودبخودی رفع می‌شوند، اما برخی عوامل پزشکی می‌توانند باعث بروز گردن درد مزمن شوند. اگر در هر نقطه‌ای از ستون فقرات گردنی احساس درد می‌کنید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید که درمان گردن درد را به خوبی می‌شناسد.

علل گردن درد

در این بخش، با جزئیات بیشتری به علت‌های گردن درد می‌پردازیم.

اعمال و حرکات تکراری

بعضی از اعمال و حرکات، اگر به مدت طولانی مکرراً انجام شوند می‌توانند باعث اسپاسم، رگ به رگ شدن یا تنش عضلات گردن و یا حتی التهاب مفاصل آن شوند. بعضی از این اعمال عبارتند از:

• وضعیت بد قرارگیری بدن، مثل خم کردن سر به جلو یا چرخاندن آن به یک حالت غیرمعمول. گاهی اوقات، هنگامی که با تمرکز به چیزی نگاه می‌کنیم یا کاری انجام می‌دهیم، متوجه نیستیم که در حالت نامناسبی قرار گرفته‌ایم که می‌تواند باعث گردن درد بشود.
• قرار گرفتن در حالت تفکر (وضعیتی که در آن سر یا پیشانی روی مشت یا دست قرار می‌گیرد) به مدت طولانی می‌تواند باعث گردن درد بشود.
• استرس، می‌توند منجر به گردن درد شود. آیا توجه کردیده‌اید، موقعی که تحت استرس هستید عضلاتتان چقدر سفت می‌شوند؟ این وضعیت در مورد عضلات گردن، به خصوص عضلاتی که از پشت سر تا شانه‌ها کشیده شده‌اند، هم صادق است. وقتی که این عضلات سفت می‌شوند در پشت گردنتان احساس درد می‌کنید.
• ورزش‌ها یا کارهایی که در آن‌ها از دست‌ها یا بالاتنه استفاده می‌شود.

آسیب‌های حاد

اعمال یا حرکات ناگهانی می‌توانند باعث آسیب‌های حاد در گردن و در نهایت بروز گردن درد شوند. این آسیب‌ها می‌توانند جزئی یا شدید باشند، اما در هر حال بهتر است برای چنین مشکلاتی به پزشک مراجعه شود، خصوصاً اگر درد ادامه داشته باشد.

آسیب‌های جزئی گردن می‌توانند ناشی از زمین خوردن، پیچش بیش از حد عضلات گردن یا سقوط از یک ارتفاع کم باشند. آسیب‌های شدید گردن معمولاً بعد از یک تصادف رانندگی، یک آسیب ورزشی، ضربه‌ای به سر یا سقوط از یک ارتفاع زیاد بروز می‌کنند. زخم‌های چاقو و فشرده شدن گلو و گردن هم می‌توانند باعث گردن درد شدید شوند.

آسیب‌های گردن معمولاً باعث مشکلات زیر و در نهایت گردن‌ درد‌های جزئی یا شدید می‌شوند:

• کشیدگی یا پیچ‌خوردگی عضله.
• شکستگی یا دررفتگی مهره‌های ستون فقرات: باید به دقت به این مشکلات رسیدگی شود چرا که آسیب‌های ستون فقرات می‌توانند منجر به فلج شوند.
• دیسک گردن: هنگامی که دیسک بین مهره‌های ما تخریب یا پاره می‌شود، ماده ژله‌ای درون آن به بیرون نشت کرده (فتق دیسک) و یک عصب را فشرده می‌کند. این حالت می‌تواند باعث علائمی مثل سردرد، سرگیجه، تهوع و درد شانه‌ای شود که به بازوها هم کشیده می‌شود.

عارضه‌ها

گاهی اوقات، یک مشکل پنهان ممکن است باعث گردن درد شود. برخی از این مشکلات عبارتند از:

• آرتروز: اغلب ما آرتروز را به مفاصل زانو و دست‌ها مرتبط می‌کنیم، اما این بیماری ممکن است هر مفصلی از جمله مفصل‌های گردن را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
• آنفولانزا: علاوه بر تب و درد در بدن، آنفولانزا ممکن است در بسیاری از موارد منجر به گردن درد شود.
• مننژیت: مننژیت‌های ویروسی یا باکتریایی ممکن است بافت‌های مغز و نخاع را تحت تأثیر قرار دهند و باعث خشکی شدید گردن شوند. علائمی همچون سردرد، تب و گاهی استفراغ معمولاً ناگهانی ظاهر می‌شوند.
• مشکلات قلبی: بعضی اوقات، مشکلات قلبی مانند حمله قلبی ممکن است باعث گردن درد ارجاعی شوند.
• تورتیکولی (کجی گردن): تورتیکولی یک مشکل است که در آن گردن دچار اسپاسم یا انقباض عضلانی شدید می‌شود. این مشکل ممکن است مادرزادی یا ناشی از آسیب یا بیماری خاصی باشد.

علائم شایع گردن درد

گردن درد به اشکال مختلفی بروز کرده و اغلب با چرخاندن سر یا حرکت دادن گردن تشدید می‌شود. درد ستون فقرات گردنی می‌تواند به اشکال زیر بروز کند:

• درد مبهم گردن
• درد تند و چاقو مانندِ متمرکز در یک ناحیه
• کوفتگی
• حساسیت به لمس
• دردهای ضرباندار

گردن درد می‌تواند با علائم دیگری همراه باشد، از جمله:

• محدود شدن دامنه حرکت گردن
• مور مور شدن، بی‌حسی یا درد در شانه‌ها، بازوها و مچ دست‌ها
• دشواری بلع
• ورم غدد لنفاوی
• درد بالا یا پایین کمر
• سردرد

تشخیص گردن درد

برای شروع، پزشک یک مصاحبه سلامت با شما انجام می‌دهد که شامل پرسش‌هایی در مورد سوابق خانوادگی و علائم شما است. سپس، یک ارزیابی فیزیکی انجام می‌شود که در آن گردنتان معاینه لمسی شده یا با دقت چرخانده می‌شود.

پزشک همچنین، ممکن است که هر یک یا ترکیبی از آزمایش‌های زیر را توصیه کند:

• عکس رادیولوژی
• سی‌تی‌اسکن
• ام‌آرآی

علاوه بر آزمایش‌های فوق، پزشک ممکن است آزمایش‌های غیرمعمول‌تری مثل میلوگرام را تجویز کند. در این آزمایش معمولاً یک رادیولوژیست یک رنگ کنتراست (رنگ متمایز کننده) را به کمر شخص تزریق می‌کند. این رنگ در طول سی‌تی‌اسکن یا ام‌آر‌آی به شناسایی علت درد کمک می‌کند.

درمان گردن درد

روش درمان پیشنهادی، به علت گردن درد شما بستگی دارد. برای مثال، اگر گردن درد شما به دلیل وضعیت بد قرارگیری بدن باشد، مصرف داروهای بدون نسخه، اصلاح وضعیت قرارگیری بدن، و استفاده از درمان‌های خانگی باعث تسکین درد می‌شود. اما اگر دچار آسیب‌دیدگی ناشی از یک تصادف یا بیماری شده باشید برای تسکین دردتان به استراتژی‌های پیچیده‌تری نیاز خواهد بود.

به طور کلی، برای تسکین گردن درد سه روش وجود دارد: دارو، فیزیوتراپی و جراحی.

استراحت

اگر در حال حاضر درگیر هرگونه فعالیتی هستید که قابلیت بدتر کردن گردن دردتان را دارد، انجام آن را متوقف کنید. ورزش، بلند کردن اجسام سنگین و حتی استراس عاطفی می‌توانند آسیب گردنتان را تشدید کنند.

محدودیت‌هایتان را بشناسید

به بدنتان گوش داده و توجه کنید. هر کاری که انجام می‌دهید، خواه یک تمرین ورزشی باشد یا یکی از امور روزانه، ببینید که آیا به گردنتان فشار وارد می‌کند یا خیر. از فعالیت‌های بسیار شدید پرهیز کنید.

از کمپرس سرد یا گرم استفاده کنید

در صورتی که با گردن درد مواجه شده‌اید، در طول 48 تا 72 ساعت اول، بهتر است از یک کمپرس سرد استفاده کنید. بعد از آن، می‌توانید از یک کمپرس گرم استفاده کنید. در هنگام استفاده از کمپرس، به یاد داشته باشید که از یک حوله برای محافظت از پوستتان استفاده کنید و از خوابیدن در حین استفاده از کمپرس خودداری کنید. اگر از کیسه گرم خوشتان نمی‌آید، می‌توانید از دوش آب گرم استفاده کنید یا در وانی پر از آب گرم استراحت کنید.

به یاد داشته باشید که این روش برای همه مناسب نیست و برای پیدا کردن بهترین روش تسکین درد گردن، باید با پزشک خود مشورت کنید. انتخاب بهترین نوع درمان برای شما به نوع و علت گردن دردتان بستگی دارد. بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا بهترین روش درمانی را برای شما تعیین کند.

مصرف دارو

شایع‌ترین درمان برای گردن درد، که حتی در زمان انتظار برای نتایج آزمایش‌های تشخیصی هم کاربرد دارد، مصرف دارو است. بسته به عارضه‌تان پزشک ممکن است یک مسکن، داروی ریلکس کننده عضلات (برای گره‌های سفت عضلانی)، یا، در صورت وجود التهاب، یک داروی ضدالتهاب تجویز کند.

اگرچه بعضی از این داروها را می‌توان بدون نسخه تهیه کرد، اما بهتر است هرگونه دارویی با تأیید پزشک مصرف شود.

افراد مبتلا به عارضه‌های محرک گردن درد معمولاً برای آن مشکلات خاص خود هم دارو دریافت می‌کنند.

فیزیوتراپی

آیا به خاطر وضعیت قرارگیری بدنتان و نوع شغلی که دارید مکرراً دچار گردن درد می‌شوید؟ در این صورت پزشک، فیزیوتراپی یا کاردرمانی را به شما توصیه خواهد کرد. فیزیوتراپیست، بعد از یک ارزیابی اولیه که برای تشخیص علت ریشه‌ای گردن دردتان انجام می‌شود، یک برنامه مراقبتی متناسب برایتان تهیه می‌کند که در آن تمرینات و حرکات کششی خاصی برای کمک به تسکین یا پیشگیری از درد وجود دارد. فیزیوتراپیست همچنین می‌تواند شما را در مورد راه‌های صحیح انجام درمان‌های خانگی مثل استعمال کمپرس گرم یا سرد راهنمایی کند.

در عین حال، فیزیوتراپیست می‌تواند وضعیت صحیح قرارگیری بدن را به شما آموزش داده و به شما در پیدا کردن روش‌های بهتری برای انجام برخی کارها کمک کند تا انجام آن‌ها فشار کمتری به گردنتان وارد کرده و در نتیجه از آسیب‌های بعدی جلوگیری شود. فیزیوتراپیست شما ممکن است درمان‌های زیر را برای گردن دردتان توصیه کند.

• محافظ گردن نرم: اگر پزشک به این نتیجه برسد که گردن شما باید موقتاً بی‌حرکت شود، به شما یک محافظ گردن نرم داده می‌شود تا به مدت دو هفته روزی چند ساعت آن را بپوشید. این نوع درمان اغلب برای کاهش فشار یا سرعت بخشیدن به بهبودی پس از یک آسیب‌دیدگی توصیه می‌شود.

یادآوری: لطفاً سرخود از این محافظ‌ها استفاده نکنید، چرا که استفاده اشتباه، یا بیش از حد و طولانی مدت، از آن‌ها بیشتر از آنکه مفید باشد مضر است.

• ماساژ: اگر گردن درد شما ناشی از وجود گره‌های عضلانی باشد، انجام یک ماساژ آرام می‌تواند به افزایش گردش خون و شل کردن عضلات، تسکین درد و کاهش خشکی گردن کمک کند. روی نواحی دردناک و سفت گردن تمرکز کنید و اگر ماساژ باعث درد یا ناراحتی می‌شود آن را متوقف کنید.
• کشش: کشش با استفاده از وزنه‌ها یا قرقره‌ها با هدف کشیدن عضلات گردن و همچنین تسکین درد انجام می‌شود. البته، این نوع درمان حتماً باید تحت نظر یک متخصص انجام شود.
• تحریک الکتریکی از راه پوست (تنس): این یکی دیگر از درمان‌های تسکین درد است که در آن متخصص پالس‌های الکتریکی را از طریق پوست به ناحیه دردناک گردن ارسال می‌کند.

انجام تمرینات ورزشی برای تسکین گردن درد

تمرینات زیر هم می‌توانند به تسکین درد گردنتان کمک کنند:

• شانه‌هایتان را بچرخانید: شانه‌ها را بالا ببرید و آن‌ها را رو به عقب بچرخانید. این حرکت را حدود 10 بار انجام دهید.
• گوش به شانه: با چسباندن گوش به شانه عضلات گردنتان را کشش دهید. این کار را 10 بار برای هر طرف انجام بدهید.
• فشردن تیغه‌های شانه‌ها: تمرین بی‌نظیر دیگری است که در آن تیغه‌های شانه‌ها به یکدیگر فشرده می‌شوند. برای انجام این حرکت، در همان حال که کف دست‌ها باز و رو به جلو است، آن‌ها را تا سطح شانه‌ها بالا بیاورید. سپس، با هل دادن تیغ شانه‌ها به طرف یکدیگر و بردن دست‌ها به طرف عقب، قفسه سینه را باز کنید. حدود 10 ثانیه در همین حالت بمانید.
• سر را به عقب فشار دهید: برای شروع هر دو دست را پشت سرتان قرار دهید. برای حدود 30 ثانیه سر را به عقب و به درون دست‌هایتان فشار دهید. اگر توی خودرو هستید، سر را به پشت سری صندلی فشار دهید. نکته مثبت این حرکت کششی این است که می‌توان آن را در هر جا و هر زمان انجام داد.

به یاد داشته باشید که در اینجا نیز مثل تمامی فعالیت‌های فیزیکی دیگر، جانب احتیاط را رعایت کرده و به محض اینکه احساس کردید درد در حال بدتر شدن است انجام حرکات را متوقف کنید.

جراحی

گزینه جراحی به ندرت برای گردن درد تجویز می‌شود. با این حال، اکثراً در مواردی که دارو، فیزیوتراپی و درمان‌های خانگی پیشنهاد شده اثربخش نباشند، پزشک این گزینه را برای عارضه‌هایی مانند درمان مشکلات اعصاب و فشردگی نخاع توصیه می‌کند.

پیشگیری از گردن درد

همان طور که می‌دانید، پیشگیری بهتر است درمان است. برای همین، در ادامه یک سری نکات ساده را مطرح کرده‌ایم که شما می‌توانید با پیروی از آن‌ها در زندگی روزمره خود از بروز گردن درد پیشگیری کنید:

• به طور منظم برای چکاپ بینایی‌تان به چشم پزشک مراجعه کنید: نامناسب بودن عینک و ضعف بینایی شما را مجبور می‌کند تا برای بهتر دیدن اجسام و خواندن متون به طرف جلو خم شوید که این به عضلات گردنتان فشار می‌آورد.
• در محیط کارتان تغییراتی ایجاد کنید: صفحه مانیتور رایانه باید هم سطح چشم باشد؛ پس ارتفاع میز و صندلی‌تان را بر همین اساس تنظیم کنید. به علاوه، از قرار دادن گوشی بین گوش و شانه در حین جواب دادن به تماس‌ها خودداری کنید. در عوض از هدفون یا بلندگوی گوشیتان استفاده کنید.
• سیگار نکشید: گزارش‌ها حاکی از آن است که سیگار کشیدن خطر ابتلا به گردن درد را افزایش می‌دهد. اگر سیگاری نیستید، مصرف سیگار را شروع نکنید و اگر سیگاری هستید، مصرف سیگار را کاهش داده و در نهایت این عادت را ترک کنید.
• از حمل کردن مداوم کیف‌های سنگین خودداری کنید: قرار دادن بند کیف‌های سنگین بروی شانه باعث وارد آمدن فشار به عضلات گردن و بروز گردن درد می‌شود.
• برای بلند کردن اجسام سنگین از تکنیک‌های مناسب استفاده کنید: هنگام بلند کردن اجسام سنگین، به یاد داشته باشید که اجسام را با زانوها بلند کنید نه کمرتان. این کار علاوه بر پیشگیری از گردن درد باعث کاهش خطر آسیب‌دیدگی کمرتان هم می‌شود.
• مرتباً تغییر وضعیت بدهید: عادت کنید که مرتباً وضعیت قرارگیری بدنتان را تغییر دهید، خصوصاً هنگام مطالعه، تماشای تلوزیون یا زمانی که روبروی رایانه نشسته‌اید. و مهم‌تر از همه، فراموش نکنید که ستون فقرات را در یک وضعیت خنثی (حالتی که در آن فشاری بر ستون فقرات نباشد) نگه‌‌دارید تا بدنتان در وضعیت مناسبی قرار بگیرد.
• از یک تشک محکم استفاده کنید: یک تشک محکم با فراهم کردن تکیه‌گاه مناسبی برای گردن، شانه‌ها و کمرتان، راه بی‌نظیری برای تسکین و پیشگیری از درد است. در صورت امکان، سعی کنید هنگام خواب از چند بالش یا یک بالش مخصوص گردن استفاده کنید. از خوابیدن روی شکم پرهیز کنید، چرا که باعث پیچش یا خم شدن عضلات گردن می‌شود.