فیزیوتراپی ام اس و ورزشهای مناسب برای افزایش تحرک، تعادل و تقویت عضلات

بیماری مولتیپل اسکلروزیس یا ام‌اس، یک بیماری مزمن است که باعث از دست دادن میلین در سیستم عصبی مرکزی می‌شود. میلین، ماده‌ای است که اعصاب را در سیستم عصبی مرکزی بدن محافظت می‌کند و به آن‌ها کمک می‌کند تا به درستی با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. علائم ام‌اس بسته به قسمتی از سیستم عصبی که تحت تاثیر قرار گرفته است، متفاوت است و شامل اختلال ساختار بدن، کنترل حرکت، احساسات و فرایندهای ذهنی می‌شود.

ام‌اس بیماری پیشرونده و ناتوان‌کننده‌ای است که برای هر فردی متفاوت بروز می‌کند و می‌تواند مشکلاتی در همه جوانب حرکتی و احساسی ایجاد کند. فیزیوتراپی می‌تواند به افراد کمک کند تا با کشش عضلاتی که خیلی سفت شده‌اند، هر ماهیچه‌ای را تا حد ممکن تقویت کنند. همچنین، می‌تواند به ماهیچه‌هایی که ممکن است ضعیف شده باشند، کمک کند تا حالت بدنی را در حالت نشسته و ایستاده بهبود بخشند و گرفتگی عضلات را برطرف کنند. فیزیوتراپی همچنین می‌تواند بهبود تعادل و راه رفتن شما را تا حد ممکن بهبود بخشد.

بنابراین، برای افرادی که با ام‌اس مبارزه می‌کنند، فیزیوتراپی می‌تواند به عنوان یک راه حل موثر برای بهبود حالت بدنی و کیفیت زندگی آن‌ها باشد. با این کار، می‌توان بهبود تعادل، حرکت و کنترل عضلات را تقویت کرد و بهبودی علائم این بیماری را تسریع کرد.

ام اس یک بیماری خود ایمن است که در آن سیستم ایمنی بدن به بافتهای خودش حمله میکند. میلین غلافی است که سلولهای عصبی را میپوشاند. علت اصلی این بیماری ناشناخته است. برخی از عوامل زیر میتوانند علل رخ دادن این بیماری باشند:

• غلاف میلین از اسیدهای چرب تشکیل شده است که فیبرهای عصبی را در سیستم عصبی میپوشاند و از آنها محافظت میکند. به دلیل نوعی واکنش غیر طبیعی سیستم ایمنی بدن به غلاف میلین حمله میکند آنرا از هم میپاشد در جریان اطلاع رسانی اختلال ایجاد میکند.
• برخی تحقیقات نشان دادند که افرادی که دورتر از خط استوا متولد میشوند معمولا به ام اس مبتلا میشوند. همچنین شواهد نشان میدهد که ویتامین دی برای بیماریهایی که مرتبط با سیستم ایمنی بدن هستند مثل ام اس به محافظت بدن بر علیه این بیماری کمک میکند. بنابراین تولید بیشتر این ویتامین به صورت طبیعی در بدن میتواند خطر ابتلا به بیماری ام اس را کاهش دهد.
• بررسی‌ها نشان داده است که سیگار کشیدن ام اس را افزایش میدهد. همچنین سیگار کشیدن به رشد سریعتر و شدت این بیماری کمک میکند. کار عاقلانه این است که سیگار کشیدن را قبل از شروع ام اس یا بعد از آن کنار بگذارید.
• سابقه خانوادگی داشتن ام اس ریسک ابتلا به این بیماری را در افراد افزایش میدهد. ام اس ارثی نیست اما اگر والدین یا خواهر و برادر شما به آن مبتلا شده‌اند ریسک ابتلا به این بیماری برای شما افزایش پیدا میکند.

علائم ام اس

علائم ام اس غیرقابل پیش‌بینی هستند و از فردی به فرد دیگر متفاوت هستند. ام اس میتواند روی هر قسمت از بدن تاثیر بگذارد. در این بیماری ما شاهد دوره‌هایی از عود و بهبودی آن هستیم. علائم شایع آن عبارتند از :

• تاری دید
• از دست دادن موقتی بینایی
• درد چشمها
• چشمک زدن ناگهانی نور در چشمها
• دوبینی یا دیپلوپی
• خستگی زیاد
• بیحسی و سوزن سوزن شدن در قسمتهای مختلف بدن
• اسپاسم یا گرفتگی عضلانی
• سفتی عضلات
• ضعف
• رعشه در اندامها
• تعادل و هماهنگی
• سرگیجه و احساس درد شدید در اندامها و صورت
• درد مفاصل مخصوصا در ناحیه پایین کمر
• دشواری هنگام خوردن غذا و صحبت کردن
• مسائل بی اختیاری
• عفونتهای مکرر در مجاری ادراری
• مسائل شناختی
• دشواری در انجام چند وظیفه به طور همزمان
• عدم استدلال و پردازش اطلاعات
• افسردگی و اضطراب
• نوسانات خلقی

اکثر این علائم مختص بیماری ام اس نیستند.

فیزیوتراپی برای ام اس

فیزیوتراپی به افرادی که مبتلا به ام‌اس هستند، کمک می‌کند تا به نقش‌ها و وظایف خود در خانه، محل کار و اجتماع بازگردند. در اولین جلسه با فیزیوتراپیست، معاینه‌ای جامع برای تعیین و تشخیص اختلالات شما انجام می‌شود. این اختلالات ممکن است شامل ضعف، درد، از دست دادن حس تعادل یا هماهنگی و محدودیت فعالیت‌های روزانه شما (مثل راه رفتن، پوشیدن لباس یا سوار شدن به ماشین) باشد. همچنین، محدودیت در فعالیت‌های مشارکتی شما (مثل دشواری در کامل کردن فعالیت‌های در خانه و محل کار، مراقبت از خود یا خانواده، پرداختن به فعالیت‌های تفریحی و اجتماعی) نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد.

پس از معاینه، فیزیوتراپیست برنامه ورزشی مخصوصی را برای شما طراحی می‌کند. این برنامه ورزشی باید مبتنی بر شرایط و هدف مورد نظر شما باشد و شامل برنامه ورزشی در خانه و آموزش تمرین‌های ورزشی اجتماع محور می‌شود.

تحقیقات نشان داده است که افراد در مراحل اولیه ام‌اس، تغییراتی در راه رفتن، تعادل و تنفس خود مشاهده می‌کنند. اگر این تغییرات را نادیده بگیرند، ممکن است منجر به ناتوانی‌های بیشتر شوند. بنابراین، بهترین راهکار برای افرادی که تشخیص داده شده‌اند که ام‌اس دارند، شروع فوری به فیزیوتراپی است. با این کار، تغییرات اولیه را به تدریج بهبود می‌بخشید و حتی الامکان از پیشرفت علائم این بیماری جلوگیری می‌کنید.

برنامه ورزشی

تمرینات ورزشی برای افراد در مراحل ابتدایی ابتلا به بیماری مولتیپل اسکلروز (ام‌اس) می‌تواند بسیار مفید باشد. این تمرینات شامل تقویت تمرینات تعادلی، کشش و تمرینات ایروبیک با استفاده از تجهیزاتی مانند تردمیل، دستگاه‌های هوازی و دوچرخه ثابت می‌شود. برنامه تمرینی شما باید به‌طور کلی بر اساس توانایی‌های شما طراحی شود و با افزایش سطح تحمل شما به تدریج افزایش یابد. هدف فیزیوتراپی در مراحل اولیه ام‌اس این است که به شما کمک کند تا تمام فعالیت‌های طبیعی خود را انجام دهید و از تکنیک‌هایی برای بهبود سرعت و عملکرد خود استفاده کنید.

همانطور که ام‌اس پیشرفت می‌کند، ناتوانی بیشتری اتفاق می‌افتد. تحقیقات نشان داده است که تمرینات فیزیوتراپی برای افراد مبتلا به ام‌اس بعد از انجام انواع مختلف تمرینات ورزشی بسیار مفید می‌باشد. ورزش‌های ایروبیک و استفاده از تجهیزات مانند الپتیکال (برای تقویت نیم‌تنه پایین بدن)، تردمیل و دوچرخه ثابت می‌توانند قدرت پاهای شما را بهبود بخشیده و وضعیت را بهبود بخشند. راه رفتن و ورزش‌های استقامتی، تعادل و ورزش‌های روانی می‌توانند بهبودی در وضعیت شما ایجاد کنند.

تقویت عمومی بدن

انواع دیگر ورزش درمانی شامل تقویت عمومی دستها و پاها‚ تمرین تعادل‚ فعالیتهای کششی و تکنیکهای آرام سازی میشود. انواع مختلف ورزشها به توانایی راه رفتن‚ قدرت پاها و تعادل عمومی بدن در طول انجام فعالیتهای طبیعی کمک میکند.

چرا باید بیماران ام اس فعال باشند؟

ورزش به بهبود خلق و خو‚ قدرت عضلانی و حرکتی شما و همینطور کاهش علائم ام اس کمک میکند.

فعال ماندن به شما کمک میکند که:

• علائم ام اس را کنترل کنید که شامل خستگی و مشکلات راه رفتن و تعادل میشود
• خلق خو را بهبود میبخشد
• سلامت عمومی بدن زمانی که ام اس در حد متوسط است بهتر میشود
• زمانی که ام اس شما شدیدتر میشود حتی الامکان تحرک داشته باشید و فعال بمانید
• خطر بیماریهای قلبی را کاهش میدهد

نکاتی در مورد شروع ورزش

ورزش را به آرامی شروع کنید و تلاش نکنید که خیلی سریع میزان آن را افزایش دهید. اجازه دهید بدن به فعالیتهای جدید واکنش نشان دهد و متوجه شود که این ورزشها بدن شما را آرام میکنند. با گذشت زمان شما میتوانید محدودیت‌های خودتان را درک کنید.

قبل از اینکه ورزش را شروع کنید بدن خود را با حرکات کششی گرم کنید. اگر ورزشهای ایروبیک انجام میدهید به آرامی شروع کنید تا ریتم قلب شما به تدریج زیاد شود برای اجتناب از اینکه عضلات سفت شوند بعد از تمام شدن ورزش آرام آرام بدن خود را سرد کنید.

هنگام ورزش خود را خنک نگه دارید

اکثر افرادی که مبتلا به ام اس هستند به گرما حساس هستند. برخی افراد به آن ورزشی که انتخاب میکنند عادت میکنند و بدنشان با آن تنظیم میشود. اما بقیه افراد راه‌های موثرتری برای خنک ماندن بدنشان پیدا میکنند و تاثیر گرما را به حداقل میرسانند.

در اینجا برخی موارد کاربردی آورده شده است که اگر به گرما حساس هستید آنها را امتحان کنید:

• از رفتن به استخر شنای آب گرم خودداری کنید. استخری پیدا کنید که دمای آب کمتر از 29 درجه سانتیگراد باشد.
• جلسات ورزشی را به بخشهای کوچکتر با استراحتهای کوتاه منظم تقسیم کنید
• نوشیدنیهای خنک بنوشید و جلیقه خنک کننده بپوشید و از حمام سرد قبل از ورزش استفاده کنید تا بتوانید به مدت طولانی‌تری ورزش کنید
• فضای ورزشی شما تهویه خوبی داشته باشد برای این منظور از یک فن استفاده کنید

هنگامی که میخواهید بدن خود را سرد کنید پک آب سرد را مستقیما روی پوست بدن قرار ندهید و همینطور وقتی که از لباسهای خنک کننده و آب سرد برای خنک کردن بدن استفاده میکنید مراقب باشید به بدن خودتان آسیب وارد نکنید.

بیماری ام اس میتواند تغییراتی در نحوه تجربه دما ایجاد کند. احساس کردن سرما و گرما دچار اختلال میشود.پس مراقب پوست خود باشید. پزشک یا فیزیوتراپیست کاردرمانها پرستاران متخصص ام اس به شما کمک میکنند تکنیکهایی را برای خنک کردن استفاده کنید که به شما آسیبی وارد نشود.